Schiedam koestert zijn molens - daar hoort bescherming van de skyline bij

Algemeen
Portretten van de Schiedamse molenaars hangen centraal op de molenexpositie in het Jenevermuseum.
Portretten van de Schiedamse molenaars hangen centraal op de molenexpositie in het Jenevermuseum. (Foto: Hugo Boogaard)

Het grootste ‘kunstwerk’ van de tentoonstelling bevindt zich niet in de Rein Melcherszaal van het Jenevermuseum Schiedam. Je ziet het als je door het raam aan de zijde van de Lange Haven kijkt. Schuin in de verte zie je molen De Walvisch.

Door Kor Kegel

Wel zo treffend, dat je op een aan de Schiedamse molens gewijde tentoonstelling ook een echte molen kunt zien. Het bevestigt zelfs de boodschap van de tentoonstelling. De molens vormden al twee eeuwen het aanzicht van Schiedam, laten ze dat alsjeblieft de komende eeuwen ook blijven doen. Het zal toch niet zijn dat je over vijftig jaar de Schiedamse molens verstopt ziet tussen de wolkenkrabbers en je ze alleen vanaf je balkonnetje kunt bewonderen?

Stichting De Schiedamse Molens ontketende eerder dit jaar een publiek debat over het project The Miller. Dat is een bouwplan voor Plein 1940-1945. Een hoog appartementencomplex zou daar in de molenbiotoop komen te staan. De molenbiotoop is een ruimte rond de molens, waar geen hoogbouw mag plaatsvinden, omdat het de windvang van de molens kan frustreren. De brave architecten, onwetend van dit probleem, hadden hun project nog wel The Miller genoemd als eerbetoon aan de Schiedamse molens. Maar wie van de Schiedamse molens houd, omschreef het plan als The Killer.

Zonder enige nadruk te leggen op de stedelijke ontwikkeling van Schiedam en of hoogbouw wel past in een historische binnenstad met de hoogste molens ter wereld, heeft Stichting De Schiedamse Molens haar bescheiden kunstcollectie tentoongesteld in het Jenevermuseum Schiedam aan de Lange Haven. Aanleiding is de bijzondere tentoonstelling ‘Levend Landschap’, onlangs geopend door schrijver Geert Mak. Deze tot in november durende tentoonstelling laat een velerlei landschappen zien in de Maasdelta, die zich uitstrekt van Dordrecht tot Hoek van Holland. Beroemde kunstenaars verbeeldden de polders, de weidevogels, de havens, de kades, de industrie. Zeer de moeite van een bezoek waard.

Maar in dat levende landschap mochten de Schiedamse molens natuurlijk niet ontbreken. In goede samenwerking tussen de drie culturele instellingen werd een extra tentoonstelling mogelijk gemaakt. Het Stedelijk Museum Schiedam stelt zelfs enkele werken beschikbaar voor de expositie van De Schiedamse Molens in het Jenevermuseum.

Onmiskenbaar

Kunstschilders en tekenaars uit de voorbije twee eeuwen vonden de molens onmiskenbaar het gezicht van Schiedam, schrijft Hans van der Sloot als educatieve begeleidende tekst. De ring van veertig meter hoge windmolens rond de binnenstad inspireerden tientallen kunstenaars, impressionistisch en realistisch. De molens vormden de basis van de jeneverstokerij. Gemalen gerstemout, rogge en maïs maakten jaarlijks een productie van 45 miljoen liter jenever mogelijk. Tot in de verste uithoeken van de wereld werd Schiedamse jenever gedronken.

Door de opkomst van de maalderij op stoomkracht raakten de molens in onbruik en de meeste werden gesloopt. Na de Tweede Wereldoorlog waren er in Schiedam nog maar vier over. Ze werden gebruikt als garage of opslagplaats. Tot er een ommekeer kwam en de monumentale en cultuurhistorische waarde van de molens werd ingezien. Hans van der Sloot noemt de Vereeniging De Hollandsche Molen en de Schiedamse handelaar in bouwmaterialen J.R. Sjoer. De oprichting van Stichting De Schiedamse Molens luidde verdere restauratie en wederopbouw in. De bevolking, het bedrijfsleven en fondsen brachten er eensgezind het geld voor bijeen. Onder jong en oud kwam belangstelling om molenvrijwilliger of zelfs molenaar te worden. De zes molens van de stichting plus de particuliere molen De Nolet herinneren aan het roemruchte verleden van de jeneverhoofdstad van de wereld. Schiedam koestert zijn molens. Laat de stad tot in lengte van dagen de skyline met de molens beschermen!

Familiedag

De Babbersmolen aan de Poldervaart hoort hier ook bij. Hij is met het bouwjaar 1710 de oudste stenen poldermolen van Nederland. In het unieke cultuurlandschapje naast volkstuincomplex Vijfsluizen waan je je honderd jaar terug in de tijd. Met de tentoonstelling ‘Levend Landschap’ als aanleiding organiseren het Stedelijk Museum Schiedam en Stichting De Schiedamse Molens samen een familiedag op zaterdag 27 augustus van 13.00 tot 17.00 uur. Je kunt de Babbersmolen bezoeken en meedoen aan spelletjes en creatieve opdrachten. Deelname kost anderhalve euro.

Het logo van de expositie is een intrigerende opname van De Walvisch. Beeldend kunstenaar Aldo Hoeben is er niet voor in de wieken geklommen. Hij heeft ook niet zijn camera in de vlaggenmast gehangen en hij heeft ook geen drone gebruikt. Heeft hij op de kap van de molen gestaan? Nee, veel te riskant. Het geheim van de afbeelding is dat het een samenstelling is van vier foto’s, genomen met een fisheye-lens bovenaan een lange stok die door een luik in de kap werd gestoken. De vier foto’s geven een panorama van 360 graden met een mooie rechte horizon. Vervolgens heeft Aldo Hoeben berekend hoe het eruit zou zien als hij wel naar beneden had gefotografeerd en dan wordt die rechte horizon een cirkel. De molen is dan het middelpunt van een Rijnmondplaneetje..