‘Gaan zonder woord’, dat gebeurt niet in Schiedam

Door Stella Schaper

“Niemand hoeft in stilte te gaan”, is de visie van voormalig stadsdichter Yvette Neuschwanger die, samen met voormalig wethouder Duncan Ruseler, het initiatief nam voor Dichters van Dienst in Schiedam. Uitvaarten van gemeentewege zijn uitvaarten voor mensen zonder nabestaanden, verzekering of waarbij nabestaanden de uitvaart echt niet rond krijgen. De gedichten opgedragen bij de uitvaarten worden vervolgens gepubliceerd op ‘De Schiedammer online’. “Het is een overlijdensadvertentie aan Schiedam voor het verlies van een stadsgenoot, maar dan geanonimiseerd”, legt Yvette uit. De overledenen worden gecremeerd en soms begraven als er een vermoeden is dat nabestaanden zich nog kunnen melden.”
“Vooraf was ik wel bang geëmotioneerd te raken tijdens mijn eerste uitvaart als dichter van dienst. Maar dat gebeurde gelukkig niet. Het ging om iemand die al langer in een verzorgingstehuis woonde op een afdeling voor dementerenden en een flinke leeftijd had bereikt. Ik leerde de overledene een beetje kennen door te praten met personeel van het verzorgingstehuis. Hierdoor kon ik een persoonlijker gedicht maken en schreef ik een In Memoriam.”
Andries Frederik, de uitvaartondernemer die deze uitvaarten verzorgt voor de gemeente, las voorheen zelf een gedicht voor bij de uitvaart. “Niemand gaat zonder een woord”, zegt hij. “Ik vraag het personeel altijd om even binnen te komen in de ruimte voor een eerbetoon. Dat is een kleine moeite. Alleen ben ik geen dichter. Ik heb de Dichters van Dienst nu drie keer meegemaakt en ik vind dat ze het goed doen. Ik heb weleens van bedrijven in andere gemeenten gehoord dat zij het onzin vinden. “Wat voegt het nou toe?”, vragen ze zich af. Doordat de dichters er tijd in steken, hoor je het verhaal achter de mens.”

Verbaasd

“Zo’n uitvaart gebeurt met respect”, zegt Yvette. “Je zou verwachten dat een uitvaart achter de schermen toch anders gaat. Maar dat is niet zo. De gemeente zorgt voor een bloemstuk. Er wordt een minuut stilte gehouden. Het is eigenlijk een kleine dienst.” Wat de uitvaartondernemer - die al 8 jaar zelfstandig ondernemer in Schiedam is en sinds oktober over zijn eigen uitvaartcentrum beschikt - wel verbaasde is dat een bekende Schiedammer een gemeentelijke uitvaart had. “Dat kan kennelijk toch gebeuren.”
Andries laat weten dat het gebrek aan een uitvaartverzekering tegenwoordig wel eens wordt opgelost door middel van een crowdfundingsactie of een collectebus. De uitvaartbranche gaat sowieso met z’n tijd mee. Als voorbeeld noemt hij een uitvaart waarbij stevig whisky werd gedronken in plaats van koffie met cake. Of een duurzame uitvaart met een ‘uitvaartfiets’.

Plomp

Bij de drie uitvaarten waarbij dit jaar de Dichters van Dienst aanwezig waren, was geen sprake van een al te schrijnende situatie. “Ik denk dat het wel even slikken is als het om een jonger iemand gaat of iemand die na een lange tijd dood wordt gevonden in een woning”, zegt Yvette.
Ook degenen die er niet om gaven krijgen een laatste woord. “Er zijn mensen die het gewoon niets kan schelen wat er met hen na hun dood gebeurt en bij wijze van spreken zeggen: ‘gooi mij maar in de plomp’ en daarom niks geregeld hebben. Ook die bewijzen we een laatste eer.” Via een appgroep houden de dichters elkaar op de hoogte. Ze overleggen wie er bij een uitvaart kan zijn en delen hun ervaringen achteraf. “Dat twaalf dichters zich hebben aangemeld vind ik hoopgevend. Er is meer medemenselijkheid dan je verwacht”, besluit Yvette Neuschwanger.