Locatie-theater ‘De Heks van Almen’: Schiedam in top 10 van heksenvervolging

Algemeen
Manja Bedner en dochter Julia spelen 'De Heks van Almen'.
Manja Bedner en dochter Julia spelen 'De Heks van Almen'. (Foto: Vincent Tollenaar)

Als Aleyda in haar eigen huis, de pastorie in Almen, wordt opgepakt en meegesleurd wordt naar een bedompte kerker in Zutphen heeft zij geen idee wat de reden hiervoor kan zijn. Pas wanneer haar dochter Greetje haar komt opzoeken wordt het duidelijk: Aleyda, de eigenzinnige vrouw die haar krachten en kennis van geneeskrachtige kruiden gebruikt bij haar werk als vroedvrouw, wordt verdacht van hekserij.

In de zomers van 2020, ‘21 en ‘22 was ‘De Heks van Almen’ 68 keer te zien op locaties in Nederland die een belangrijke rol hebben gespeeld tijdens de heksenvervolgingen, waaronder Roermond (L), Oudewater (Ut), Onstwedde (Gr), Almen en Bredevoort (Gld). De (vrijwel uitverkochte) voorstellingen werden unaniem lovend ontvangen: Betoverend, schokkend, ontroerend…. Het verhaal over de eerste heksenverbranding heeft Een handgreep uit de overweldigende reacties op de voorstelling.
Er is de afgelopen jaren een lawine van ondersteuning in de vorm van donaties, vrijwilligers, tips en uitnodigingen voor andere speellocaties op gang gekomen en het vervolg van een landelijke tournee is een feit. Op 31 maart en 1 en 2 april 2023 zal ‘De Heks van Almen’ te zien zijn in de Grote of Sint Janskerk in Schiedam. Een locatie die wederom van grote betekenis is geweest ten tijde van de heksenvervolgingen.
Het publiek krijgt aanvankelijk ‘gewoon’ een stuk over deze historische gebeurtenis te zien, maar terwijl het stuk wordt gespeeld, wordt het de actrices meer en meer duidelijk dat dit verhaal uit 1472 nog steeds van invloed is op hun huidige leven. En ze beginnen zich af te vragen waarom ze dit hartverscheurende verhaal eigenlijk nog een keer zouden moeten vertellen.
Manja, die Aleyda speelt, vindt dat de geschiedenis verteld moet worden, tot en met de verbranding. Julia, haar dochter, die Greetje speelt, wil niet blijven hangen in het verleden, maar zich richten op de toekomst en de problemen en chaos van de huidige tijd. De gemoederen lopen hoog op maar de twee actrices slagen erin de voorstelling tot een voor hen beiden bevredigend einde te brengen.

Levend monument van eerherstel voor mensen die onschuldig terechtgesteld zijn

De terechtstelling van de ‘heks’ van Almen markeerde het begin van eeuwen vrouwenonderdrukking. De heksenvervolgingen zijn een bijna vergeten stuk geschiedenis, maar ze zijn van grote invloed geweest op de ontwikkelingen tot onze huidige maatschappij en met name op de rol van vrouwen daarin. ‘De Heks van Almen’ maakt de gevolgen van de heksenverbrandingen inzichtelijk en legt daarmee maatschappelijke mechanismen bloot die helaas bijzonder actueel zijn. Denk aan de Me Too affaire, de commotie rond The Voice, en aan incidenten met vrouwelijke politici als Kaag die zelfs nu nog voor heks wordt uitgemaakt.
Theatermakers Achterhoek zoekt met een geheel eigen benadering en een mengeling van heden en verleden naar het licht in dit gruwelijke verhaal van de heksenverbrandingen.

‘De Heks van Almen’ vormt een levend monument van eerherstel voor mensen die onschuldig terechtgesteld zijn en ook die gedachte wint steeds meer aan actualiteit. Nog onlangs werd in zowel Spanje als Schotland postuum gratie verleend aan de onterecht veroordeelde ‘heksen’ en ook in Nederland wordt een dergelijke geste voorbereid.
De tournee van de afgelopen jaren ging langs plaatsen die een grote rol gespeeld hebben tijdens de heksenvervolgingen.

Top 10

Schiedam staat met Roermond, Onstwedde en Bredevoort in de ‘top 10’ van de heksenvervolgingen in Nederland. Elke locatie krijgt een unieke versie van het stuk dat inzoomt op de plaatselijke geschiedenis. Schiedam neemt een belangrijke plaats in met 41 heksenprocessen en 8 verbrandingen in de 16e eeuw. Daarnaast hebben 2 Schiedamse vrouwen dankzij hun proces gezorgd voor een verandering in de heksenvervolgingen in Holland. In Schiedam wordt de voorstelling gespeeld in de Grote of Sint Janskerk die naast de Grote Markt ligt waar de verbrandingen hebben plaatsgevonden. De muren van de kerk waren getuige.

Heksenvervolging

De heksenvervolging heeft volgens informatie op wikipedia tussen circa 1450 en 1750 grote delen van Europa in haar greep gehad en vele tienduizenden slachtoffers geëist. De meeste schattingen lopen uiteen van 30.000 tot 60.000 geëxecuteerden waarvan ongeveer 80 procent vrouwen. De meeste van die vrouwen waren ouder (meestal rond de 60), zeer arm, alleenstaand en machteloos. Onder hen bevonden zich veel natuurgenezers met kennis van fytologie, helers en vroedvrouwen die hielpen bij de zwangerschap.

Theatermakers Achterhoek

Theatermakers Achterhoek (TMA) is het enige professionele theatergezelschap van de Achterhoek. Het is in 2017 ontstaan en bestaat uit oude rotten in het vak en jong talent. ‘De Heks van Almen’ is de tweede TMA productie.
Kijk voor meer informatie over de Theatermakers op de website www.theatermakersachterhoek.nl.

Voorstellingsdata Schiedam:

Vrijdag 31 maart 20:00

Zaterdag 1 april 20:00

Zondag 2 april 15:00