Herdenking van de in Nederlands Indië gesneuvelde militairen
Het was vrijdag weer een hoogtepuntje voor het Vlaardingse taalfenomeen Peter de Jong. Hij reikte ’s middags in Museum Sophiahof in Den Haag het eerste exemplaar van zijn nieuwe boekje uit aan Ben Bot, oud-minister van Buitenlandse Zaken.
Door Kor Kegel
‘Indische Spraakwatervalletjes’ is de titel. Het gaat over het Indisch anno 2022. Museum Sophiahof is een nationaal museum, waar de betekenis van het koloniale verleden van Nederlandsch-Indië voor het Nederland van nu tot leven komt. De betekenis van kolonisatie, oorlog, opstand en migratie wordt tastbaar. In 2019 werd het museum geopend door koning Willem-Alexander.
Pantoen
Vrijdag sprak dichteres Lily Touwen een pantoen; dat is een vierregelige dichtvorm. Peter Lengams zorgde voor een muzikaal intermezzo. Daarna volgde de overhandiging aan de voormalige bewindsman. De nazit vond plaats in de museumtuin en -foyer met Indische hapjes en muziek. Peter de Jong genoot van het hele evenement, maar zijn aandacht gaat alweer uit naar een volgend belangrijk moment, in zijn eigen geboortestad Vlaardingen.
Dat is de jaarlijkse Indië-herdenking op begraafplaats Emaus, ditmaal aanstaande dinsdag. In 2019 heeft Stichting Indisch Belang Vlaardingen deze jaarlijkse Indië-herdenking geadopteerd in goed overleg met de gemeente Vlaardingen en de veteranen van Nederlands Indië en Nieuw-Guinea.
Namens de burgerslachtoffers in Nederlands-Indië zal dichteres Lily Touwen, overlevende van het Japanse interneringskamp Tjideng in Batavia, een pantoen voordragen. Na enkele toespraken namens Indisch Belang Vlaardingen en het college van burgemeester en wethouders van Vlaardingen is er gelegenheid om bloemen te leggen bij het monument voor de in Indië gesneuvelde Vlaardingse militairen.
In De Windwijzer aan de Schiedamseweg is er ‘s middags een koempoelan, een gezellig samenzijn met Indische lekkernijen.
Steen
De Vlaardingse herdenking heeft een korte voorgeschiedenis. In 1996 onthulde burgemeester Bert Stam een herdenkingssteen op begraafplaats Emaus. Hij deed dat samen met initiatiefnemer Jan van der Marel en voorzitter Ger de Jong van de Vereniging Oud-Militairen Indiëgangers (VOMI).
Peter de Jong bezocht de Indië-herdenking op Emaus voor het eerst in 2004. Het stimuleerde hem om in de jaren daarna actief mee te helpen met de organisatie van de herdenking. Dat kwam de steeds kleiner wordende groep veteranen goed uit. Ze raakten op hoge leeftijd en de organisatie kostte eigenlijk te veel inspanning.
Opvallend was een toegenomen aanloop van Indische mensen en Indo’s die helemaal niet voor het militaire aspect kwamen, maar een Indische kennissenkring in Vlaardingen wilden opbouwen. Kennelijk was de herdenking op dat zware moment van 4 mei de meest logische insteek.
Te veel
De gemeente Vlaardingen wilde van het aparte herdenkingsmoment op 4 mei in de middag af. Het leidde de aandacht te veel af van de officiële Dodenherdenking en bovendien was het op zo’n zware dag te veel van het goede.
Op verzoek van burgemeester Annemiek Jetten schreef Peter de Jong in 2019 een notitie, met als kernpunten: adoptie van de Indische groep en verplaatsing van de herdenking naar 16 augustus, een passende datum, omdat Japan op woensdag 15 augustus 1945 capituleerde, waarmee een eind kwam aan de Tweede Wereldoorlog wereldwijd.
16 augustus is een tussenmoment. Op vrijdag 17 augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië uit en werden Nederlandse militairen uitgezonden om Nederlandsch-Indië in het rijksverband te houden.
Verplaatst
Peter de Jong had zijn notitie niet voor niets geschreven. Het gebeurde zoals hij adviseerde. De herdenking werd met ingang van 2020 verplaatst naar 16 augustus, in de ochtend, met aansluitend in de middag een Koempoelan Palardingan en een cultureel programma in De Windwijzer. Wie op 15 augustus niet naar de nationale herdenking in Den Haag kan, vindt toch in Vlaardingen de volgende dag een mogelijkheid om in onderling samenzijn er bij stil te staan.
Gezicht en stem
Sinds 2018 organiseren Peter de Jong en zijn vrouw Caroline Antonio de Indische koempoelan. Ze zien het niet alleen als gelegenheid tot ontmoeting, maar ze willen de Indische gemeenschap in Vlaardingen en gezicht en een stem geven. In 2020 richtten ze samen met Joop Teunisse de Stichting Indisch Belang Vlaardingen op. In dat jaar ging op 4 mei de Dodenherdenking op het Verploegh Chasséplein niet door en ook de Indische herdenking niet, maar op maandag 16 augustus 2021 was waarnemend burgemeester Bas Eenhoorn de eerste die op deze nieuwe datum van de Vlaardingse Indië-herdenking een krans legde.
Indrukwekkend
Peter de Jong vond de speech van burgemeester Eenhoorn indrukwekkend. Korte tijd nadien vertrok de waarnemend burgemeester. En nu zijn alle ogen gericht op wat er komende dinsdag te gebeuren staat.
