Zwart aardewerk bakken: het bezingen van de tijd met gravures in klei en vuur

Combinatie van kracht en schoonheid

Zwart aardewerk is terug te voeren tot het stenen tijdperk. In de Xia-dynastie (2.205 – 1766 v. Chr), toen zwart aardewerk al wijdverbreid werd gebruikt, werd Dezhou “de Natie van Ge (een soort vat) Families” genoemd. De aardewerkindustrie met geclusterde werkplaatsen kreeg toen vorm. 

In de jaren tachtig nam Dezhou het voortouw bij het opgraven en behoud van zwart aardewerk. Het Dezhou Research Institute of Arts and Crafts Ceramics werd opgericht, al waar de elegante voortbrengselen van de Longshan-cultuur opnieuw konden worden tentoongesteld. Vanaf dat moment genoot het zwarte aardewerk van Dezhou in het hele land goede bekendheid.

Dezhou zwart aardewerk is erkend als nationaal immaterieel cultureel erfgoed. Het wordt gemaakt van de rode klei van het Grote Kanaal en het proces telt 11 stappen zoals vormgeven, fijn bewerken, ongeglazuurd polijsten en graveren. Er zijn drie belangrijke schakels in de fabricage van het zwart jade-achtige aardewerk. Een daarvan is de grondstof: de rode klei van het Dezhou-gedeelte van het Grote Kanal heeft een hoog ijzergehalte, een matige viscositeit en een krachtige plasticiteit. Een tweede schakel is het handmatig ongeglazuurd polijsten: gladde gereedschappen gemaakt van dierlijke botten en schelpen worden gebruikt om ritmisch het oppervlak te polijsten totdat de reflectie van licht is vergroot doordat de deeltjes micakwarts en andere materialen in de grondstof worden gerangschikt op het oppervlak van het voorwerp. 

Het bakken is de meest kritische schakel, bekend om zijn kenmerkende “koolstofreductiemethode bij het bakken op hoge temperatuur”. In de oven wordt het voorwerp gehard en rood gebakken door oxiderend vuur; daarna wordt het rookkanaal geblokkeerd om de oven zuurstofarm te maken; de vlam wordt getemperd om het ijzergehalte in de klei terug te brengen en de koolstofelementen van de dichte rook op te nemen in het voorwerp. Na 48 uur bakken in de oven ontstaat het unieke zwart. De beste oventemperatuur ligt tussen 800°C en 1.000°C.

Onophoudelijke creativiteit

Mao Jun, geboren in 1964, was ooit een leerling van de Dezhou Kou-stijl zwart aardewerk en is al 35 jaar bezig met het ontwerpen en maken van zwart aardewerk. Op basis van het bestuderen van traditionele zachte graveertechnieken, kwam hij na duizenden verkenningen, tot de harde graveertechniek dat nodig is voor het graveren van het steenharde aardewerk. Hij gebruikt een mes van gelegeerd staal en komt daarmee tot een organische integratie van traditionele Chinese kalligrafie, schilderen, stempelkunst en moderne decoraties met zwart aardewerk. Hij gaf hiermee nieuwe vitaliteit aan het zwart aardewerk.

In het werk van Mao Jun springt vooral het rolschilderij met de vijf tijgerachtige generaals in het oog. Het werk is gebaseerd op de vijf generaals van Liu Bei uit het boek Roman van de Drie Koninkrijken: Guan Yu, Zhang Fei, Zhao Yun, Ma Chao en Huang Zhong. De personages worden opmerkelijk levensecht weergegeven, dankzij de oorspronkelijk ontworpen houdingen en uitdrukkingen, lijnen die kracht en zachtheid verbinden en zijn verweven en gestroomlijnd. Dit werk won de eerste prijs van de “Craft Innovation Award” in de eerste China Black Pottery Art Innovation Design Competition die in 2015 werd gehouden.

Mao Jun is goed in micro-gravures en kan de kalligrafie en de afbeeldingen perfect op elkaar afstemmen, waarbij de grootte van elk Chinese karakter slechts 0,3 mm is, waarmee hij kan blindgraveren. Hij zegt dat vloeiend graveerwerk alleen kan worden bereikt na drie of vijf jaar oefening en ervaring en dat blindgraveren honderd keer meer inspanning kost. In zijn handen hebben verschillende messen hun eigen toepassing: het ronde mes wordt gebruikt voor het tekenen van lijnen in een vrij vloeiende stijl om de dikteveranderingen in de karakterstrepen te creëren; het randmes wordt gebruikt voor de stempelvorm van karakters. Zo toont hij de charme van de Chinese kalligrafie met een soepele conversie tussen vloeiende en cursieve schriften.

Laat zwart aardewerk de tijd bezingen

De artistieke creaties van Mao Jun volgen de traditie zonder erdoor beperkt te worden. Zijn werken richten zich voornamelijk op personages, zoals de afbeeldingen van de Tweeënzeventig Wijzen van Confucius, de honderdenacht generaals uit het Verhaal van de Wateroever en de Twaalf Schoonheden van Jinling... Deze personages komen voort uit de weergaloze traditionele Chinese cultuur en zijn geïnjecteerd met spiritualiteit na de herinterpretatie van Mao Jun.

In 2021 heeft Mao Jun samen met 10 meesters van Liangzi zwart aardewerk het stuk Honderd Paarden in de Gouden Eeuw gemaakt. Met het getal 100 als ontwerpcode werden 100 oorlogspaarden op het oppervlak van een fles gegraveerd met een breedte van 100 cm. Deze oorlogspaarden hebben verschillende houdingen, staand, galopperend of levendig hinnikend. Ze symboliseren de start van de Chinese natie.

“Het overerven en ontwikkelen van de vaardigheden om zwart aardewerk te bakken vereist niet alleen de niet-aflatende inspanningen van onze generatie, maar ook het opleiden van meer erfgenamen. De afgelopen jaren heb ik meer energie gestoken in het lesgeven aan mijn leerlingen, waarbij ik al mijn ervaring en inzichten aan ze overdraag. Ik kijk uit naar meer kunstliefhebbers en jonge mensen die meedoen aan de zwarte aardewerkcarrière van Dezhou, zodat de wereld de culturele charme van het zwarte aardewerk van Dezhou kan blijven ervaren.” zegt Mao Jun hoopvol.