Armeluiswoning ‘Amantes Amentes’ zaterdag open bij Open Monumentendag

Algemeen
Frans en Janny voor hun 'armeluiswoning' op de Engewormer nummer 6, bekend punt op de kruising bij het Bartelssluisje.
Frans en Janny voor hun 'armeluiswoning' op de Engewormer nummer 6, bekend punt op de kruising bij het Bartelssluisje. (Foto: Dirk Karten)

ENGEWORMER – Een authentiek Zaans houten huisje dat stamt uit eind 18e/begin 19e eeuw compleet herbouwen op basis van ‘schetsjes’ en een heleboel ervaring; dat is het geval bij ‘Amantes Amentes’. Het huisje waar iedereen wel eens langs is gereden op het adres Engewormer 6, precies op de kruising van het Bartelsluisje. Eigenaren Frans Stoop en Janny de Vrieze zetten komende zaterdag de deuren voor geïnteresseerden open tijdens het Open Monumentenweekend. Een unieke kans om binnen te kijken bij ‘verliefden zijn verdwaasden’ zoals ze hun woning hebben genoemd.

Bewoners Frans en Janny: ‘We zijn al tien jaar verliefd op ons huis’

Toen het tweetal tien jaar geleden het houten huisje te koop zagen staan, wisten ze binnen twee minuten ‘dit moeten we hebben’. “Je woont met één been in de natuur en met je andere in het dorp. Alleen begon de woning ‘de dijk in te zakken’. De vloer liep zo scheef dat ons bed aan het hoofdeinde zonder poten stond en aan het voeteneinde op pootjes van twintig centimeter”, vertelt Frans. “Als je een knikker op de vloer legde was hij in 0,2 seconden van links naar rechts”, lacht Janny.


‘Verliefden zijn verdwaasden’ .

Drie gevels over elkaar

Dat er het nodige moest gebeuren, wisten ze. “Maar niet dat er drie houten voorgevels over elkaar heen waren getimmerd. En dat er scheuren van vijf centimeter in de muren kwamen… We dachten eerst aan opkrikken, de ‘poeren’ onder het huis herstellen en het huis rechtzetten. Dat werd afgeraden. De staat was zo slecht dat het hele huis kapot zou barsten. Dus werd het plank voor plank afbreken en herbouwen.”


Kleinste raampje in de Zaanstreek? 

Geen constructietekening

Frans en Janny hadden aan de Zaanse restaurateurs Bart Nieuwenhuijs en Giel Peetoom precies te juiste mensen om de klus te klaren.

“Veel delen waren te verrot om te hergebruiken. Wat goed was, is genummerd weggelegd voor hergebruik. Vervolgens is alles zonder constructietekening herbouwd. Dat is gedaan met ongekende liefde voor authentiek en duurzaam bouwen. Zo zijn de grenen planken binnen - Larix aan buitengevels - allemaal (!) handmatig geschaafd. Delen van balken die nog wel goed waren zijn met ouderwetse bouwtechnieken als ‘pen en gat-verbinding’ teruggeplaatst op dezelfde plek.


Pen- en gat verbindingen zoals vroeger heel normaal was in de houtbouw. 


Balk met halfhoutverbinding.

Van wurfel tot ‘hakje’

“Onder het huis is wel een betonnen vloerplaat gelegd tegen nieuwe verzakking. Daarop is het huis plank voor plank, steen voor steen herbouwd precies zoals het ooit was”, licht Frans toe. Hij zal komende zaterdag de bezoekers op de vele unieke details wijzen die ‘Amantes Amentes’ rijk is. Van authentieke houten ‘wurfels’ om deuren af te sluiten tot een houten regengoot met ‘hakje’.


Zoek het ‘hakje’... 


Waar is de wurfel? 

Glas uit 1850

“Het glas in de ramen in de voorgevel, een getrapte weeg, komt uit circa 1850. Kleine ruitjes omdat ze toen niet wisten hoe ze grotere ramen konden maken. Omdat we meer licht in onze woning wilden, is de zijgevel herbouwd in negentiende eeuwse stijl. Toen kon men grotere ramen maken…”


Steile trap waarbij de deur naar de wc eerst aan de zijkant zat. Enige lenigheid bij het toiletbezoek was voorheen een vereiste... 

Het huisje heeft wellicht ook nog het kleinste raampje in de Zaanstreek. Aan de zijkant is een circa tien bij vijftien centimeter ‘spiekgaatje’ geplaatst. Dit moet de ruimte binnen een beetje licht van buiten geven. Frans: “En werd vroeger gebruikt om te kijken wie er buiten liep.”


Op de vroegere stal liggen nu zonnepanelen. 

‘Vakidioten’

In en rond het hele huis zijn zoveel bijzondere details te zien, je blijft je verbazen en raakt niet uitgekeken. Van eeuwenoude plavuizen vloer in de keuken (‘een moderne als tegenhanger’) tot schitterende smuiger met betegelde stookplaat uit circa 1920 . “De koperen lijst is nieuw en gemaakt door een negentigjarige smid. Ook een ‘vakidioot’. De tegels zijn handgemaakt, helaas niet origineel. En wat dacht je van ‘Tante Trees’? Zo heet de kolenkachel, model Godin, met originele mica ruitjes. En vergeet niet Daniël Didden te vermelden. Hij is de specialist op het gebied van de authentieke Zaanse verfkleuren die zijn gebruikt. Weet je, alles hier heeft een verhaal.”


Authentieke smuiger. 


‘Tante Trees’. 

Pareltje in duurzaamheid

Ook al is het huis in 1830 pas als ‘armeluiswoning’ in gebruik genomen, het is nu een pareltje van duurzaamheid. Zo is voor verwarming gekozen voor een warmtepomp. Op het bijgebouw, de stal van vroeger waar het echtpaar nu in slaapt, liggen zonnepanelen.


Vloertegels van minstens honderd jaar oud uit een oude boerderij versus verwarming via een warmtepomp. 

“Wat goed is, hebben we behouden. Tegelijk gingen we van energielabel Z – of nog lager - naar een duurzaam, goed geïsoleerd dubbelwandig houten huis. Een origineel Zaans houten huis met charme tot en met maar qua voorzieningen en comfort helemaal van deze tijd”, menen de bewoners. Om toe te voegen: ”We zijn al tien jaar verliefd op ons huis.”


De groene verf was erg giftig en werd vroeger gebruikt om het hout vrij te houden van boktorren en ander ongedierte.  

Openinstelling zaterdag

Het openstellen van hun - inmiddels tot monument erkende – woning op Open Monumentendag vindt het echtpaar vanzelfsprekend. “We hopen dat ons huisje anderen inspireert tot het behouden van de Zaanse bouwtraditie”, klinkt het resoluut.

‘Amantes Amentes’ is alleen zaterdag 10 september ook binnen te bewonderen. Dat kan van 10.00 tot 16.00 uur.

Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding

Meest gelezen


Lees nu de laatste editie van de digitale krant

Agenda