Nieuwkomers Ike en Perry: ‘Het dorpse gevoel van de Zuiddijk bevalt ons wel’
ZAANDAM – Het was ooit één van de meest levendige, bloeiende straten van Zaandam: de Zuiddijk. In het verleden ook wel Seedijk genoemd wat de toenmalige functie aangaf. Het wordt genoemd als één van de eerste bewoonde straten van Zaandam. Van oudsher een straat met een mix van wonen en werken. Nu zie je leegstand, verloedering en parkeeroverlast. In de MAAK.Zaanstad-plannen uit 2016 wordt al gesproken over een ‘kwalitatieve impuls voor de Zuiddijk en Burcht’. We zijn nu vijf jaar verder. Tijd om eens met de verneemstok over de Zuiddijk te fietsen. Hoe staat het met die ‘kwalitatieve impuls’? Hoe is het leven daar anno 2021? In de nieuwe rubriek Saense Straten blikken we terug én praten met nieuwe bewoners. Zoals Ike (27) en Perry (37) die net hun dijkwoning hebben gekocht. En we spraken met Cees van Putten (89) die geniet van het bloemrijke leven in zijn seniorenwoning.
Tekst en foto’s: Dirk Karten
De Zuiddijk kent vandaag de dag drie ‘knippen’. Want Zuiddijk nummer 1 is te vinden in de Klauwershoek. Een kort stukje Zuiddijk. Onze route begint bij een woning van God: de Oostzijderkerk. De oudste kerk van Zaandam.
Hekken rond de afgebrokkelde muur van de muziektent.
Snel door want de aanblik van dichtgetimmerde panden achter onze rug en een mistroostig ogende muziektent is niet fraai. Op Zuiddijk 15 komen we een Zaans zakelijk icoon tegen: de Mielespeciaalzaak. De witgoedspeciaalzaak is er al sinds 1968. Er is blijkbaar geen betere…
Miele, er is geen betere...
‘Vroeger gingen ze met paard en wagen over de dijk’
We steken over richting Burcht waarbij opvalt dat de zaak op de hoek Zuiddijk/Savornin Lohmanstraat waar Theo Smit Mannenmode ooit was gevestigd, leeg staat.
Leegstand en appartement te koop.
Vriendelijke restaurantjes nodigen daar uit tot het vullen van de knorrende maag. Lekker, maar nu even niet. De gevarieerdheid in bouwstijlen is gelijk zichtbaar. Bijvoorbeeld in de houten klokgevel van kapper IJff met de datering 1627.
Eerste kapsalon van onze route op de Zuiddijk, velen zullen nog volgen.
De Zuiddijk en kapsalons trekken elkaar aan als een magneet. We zijn de tel kwijtgeraakt, maar duidelijk is dat je in deze straat altijd slaagt voor een strakke coupe. Voorbij is de tijd van kapper Higgler – ooit gevestigd bij het bruggetje naar de Wilgenstraat – die je steevast model bloempot knipte en de haren met z’n botte schaar uit je hoofd trok.
Kapsalon Higgler was ooit te vinden rechts van de brug naar de Wilgenstraat.
Puur vakmanschap
We passeren allerlei gezellige kroegjes, een slagerij, een speciaalzaak voor de dartliefhebber tot grote letters de aandacht trekken in een leeg pand: ‘hier komt Zaandam Citybikes’.
Kleine zelfstandigen zijn sinds jaar en dag te vinden op de Zuiddijk.
De Zuiddijk en fietsenhandelaren hebben elkaar altijd goed gevonden. Van de firma Van Ederen tot de gebroeders Mulder en Cor Oly en Halfords. In het grote pand van laatstgenoemde was tot 2021 Dansschool Diederich Hoorn gevestigd. Puur vakmanschap leeft nog volop op de Zuiddijk. Bijvoorbeeld bij Patrick’s Rijwielshop maar ook bij kledingateliers.
Doorkijkje met wegversmalling.
Baby spa en wellness
Nieuwe ondernemers komen we ook tegen op de Burcht galerij. Zo opent Roxy’s Deli half augustus de deuren lezen we in de etalage. Sinds kort is er zelfs een baby spa en wellness geopend. Uit monde van tipgever J. van der Laan hoorden we dat er ontwikkelingen zijn om de bestaande kaaswinkel te verplaatsen naar even verderop. En dat er in de kaaswinkel een reisbureau komt.
Buchtgalerij.
Acht maanden geleden opende het puur Italiaanse ondernemersechtpaar Marco en Cristiane Giglio hun trattoria onder de naam Il vero angolo Italiano. Oftewel, het Italiaanse hoekje.
Chef Marco en zijn vrouw Christiane brachten de Napolitaanse keuken naar de Zuiddijk 91.
Je moet maar durven: een horecazaak openen in lockdown tijd.
Schoenmaker Heurter
Maar wellicht is dit wel typerend voor de ondernemers op de Zuiddijk: noeste werkers die zich niet uit het veld lieten slaan en stug doorgingen. De straat kent een schier eindeloze reeks kleine zelfstandigen.
Van schoenmaker Heurter die in de muffe kelder je schoenen verzoolde tot de 2000 m2 grote bouwmarkt van André Koomen die in 1970 de Zaanse doe-het-zelver alles bood wat ze zochten. Op die plek staan er nu woningen in de zijstraat Grote Belt.
De Zuiddijk was in de jaren tochtig/negentig ook dé plek waar het Zaanse Jazzfestival plaatsvond. ‘Autoton’ ondernemer Ton R. Vermij was destijds de aanjager voor een ongekend geslaagd muziekfeestje. De jazzmuziek mag dan zijn verstomd, er zit nog genoeg muziek in de Zuiddijk.
Befaamde zaken waren ook de damesmodezaken ‘Bruintje’ en Korver. Je beste platenspeler, radio en tv kocht je natuurlijk bij Van der Leeden. De meubelen kwamen bij Van Elswijck vandaan. En je wintersportspullen bij de Zaanse Skikelder. Zat je kind op voetbal, dan was Vonk Sport hét adres voor een trainingspak. Had je groene vingers, dan was je niet weg te slaan bij Pronk Tuincentrum. Snoep kocht je bij De Vegt en de betere artikelen voor in de keuken vond je bij Wim en Erika Kuijk. Het – met 80 jaar historie - stoppen van hun zaak vorig jaar is nog altijd een groot gemis voor de Zuiddijk.
Leegstand
Ondanks de leegstand en verpauperde panden, zoals naast banketbakker Landsaat, biedt de Zuiddijk nog steeds bijzondere winkels. Je spirituele leven krijgt een boost na een bezoek aan De Lachende Boeddha terwijl Coco Records de muziekfan een collectie cd’s, lp’s en dvd’s uit de hele wereld biedt.
Muziekliefhebbers vinden hier altijd wat moois.
Sommige zaken hebben zo’n solide naam opgebouwd dat de echte Zaankanter daar kind aan huis blijft. Want zeg eens eerlijk: het broodje shoarma van Dalida smaakte veertig jaar geleden al goed, maar is ook vandaag de dag nog zalig.
Helaas ook leegstand.
‘Fijn wonen’
Ter hoogte van nummer 179 zien we met afstand de meest bloemrijke tuin van de Zuiddijk. Cees van Putten mag dan ‘in de herfst van zijn leven’ zijn met z’n 89 jaar, het is volop zomer in de tuin.
Bloemenzee in de tuin bij Cees van Putten en zijn vrouw.
“Zeven jaar geleden hebben mijn vrouw en ik deze seniorenwoning betrokken. Het is hier fijn wonen. Alles gelijkvloers. Op de Troelstralaan had ik een hele grote tuin, maar je wordt een jaartje ouder…”, zegt hij nuchter. De ras-Zaankanter woont erg naar z’n zin op de Zuiddijk. “Ergeren aan het autoverkeer? Welnee. Het hoort erbij. Vroeger gingen ze met paard en wagen over de dijk. Die tijd is voorbij. De Troelstralaan was in mijn jeugd ook een drukke straat.”
Door de kniehoge hekjes is een ‘praatje pot‘ snel gemaakt met de buren als Cees in zijn tuin zit. Trots kijkt hij naar zijn zee van bloemen. “Dat komt ook door mijn vrouw hoor.” Die knipt net de rijpe bessen van de struik. “Als ze de bloembakken maar laten staan. Vorig jaar hebben ze er drie gepikt. Nee, geen kwajongenswerk. De bakken zijn loodzwaar. Ze kwamen met een busje.”
Beroemde pleisterplaats
Topvoetballer Rafael van der Vaart stond ooit achter de tap op het adres Zuiddijk 224: sinds mensenheugenis staat daar een café dat vijftig jaar geleden door Jan en Jelly Vis wordt gekocht: Café ’t Sluisje. Pleisterplaats voor kaartliefhebbers, biljartfans, Ajaxliefhebbers en al die Zaandammers die van een goed glas bier houden in een oergezellige, onvervalste bruine kroeg.
Café ‘t Sluisje.
We fietsen door en zien na de afslag richting Vissershop is het op nummer 340 een drukte van belang. Ike van der Zee en Perry Roosen hebben net de sleutel gekregen van hun nieuwe woning. Geholpen door een grote vriendengroep wordt hun dijkwoning onder handen genomen.
Ike en Perry, trotste nieuwe bewoners aan de Zuiddijk.
“Het is natuurlijk een klushuis. Een woning van na 1900 waar veel aan moet gebeuren. Maar dat past bij ons. Los van het financiële plaatje zochten we geen standaard rijtjeswoning”, vertelt Ike die ons gastvrij binnenlaat. “Let op dat je niet de trap afvalt naar de kelder”, waarschuwt ze gelijk bij het binnenstappen. “Daar is bovendien asbest gevonden.”
‘Het is ons gegund’
Het stel uit Amsterdam wist voordat ze hun handtekening onder het koopcontract zette al hoe het leven aan de Zuiddijk is. “We hebben een maand op het huis van onze tante die aan de overkant woont gepast. Via haar hoorden we ook dat deze woning beschikbaar kwam. We hebben veel mazzel gehad. Het is ons gegund door de vorige bewoonster die tot op hoge leeftijd met veel plezier hier heeft gewoond.”
Er moet nog wel wat gebeuren in en om het klushuis...
Het duo woont op het laatste, rustige stukje van de Zuiddijk. “Het dorpse gevoel dat hier is, bevalt ons wel. Los daarvan is het centrum van Zaandam onder fietsbereik. Ideaal toch als wil uitgaan en wat wil drinken?”
Perry heeft even tijd voor het poseren voor de foto maar de volle aanhanger moet geleegd op het stortbordes. “Even spannend want ik heb nog nooit met een aanhanger gereden. Maar gaat lukken”, klinkt het zelfverzekerd.
Asbest in de kelder
Het stel heeft geen planning wanneer wat af moet. “We hopen wel dat in oktober de kelder is uitgegraven en het asbest is verwijderd. Het voordeel van een kluswoning is dat je alles in eigen smaak kunt maken. De saaie en gedateerde keuken gaat eruit, de entree maken we kleiner waardoor de woonkamer meer ruimte krijgt. Wat blijft is natuurlijk ons verhoogde terras. (je zit op het dak van de kenmerkende kelder van de dijkwoning). Funderingsherstel zit niet in de plannen. Of pas op termijn als het nodig blijkt”, licht Ike toe.
Sommigen breken hun dijkwoning tot de laatste steen af....
De Zuiddijk biedt nog altijd beste woningen. Waar soms ook beste prijzen worden gevraagd. Zo werd Zuiddijk 259b aangeboden voor een slordige 650.000 euro! Ultra moderne, soms van de grond af nieuwgebouwde woningen wisselen zich af met deels vervallen en ronduit slecht onderhouden huizen. Ook dat is een kenmerk van de Zuiddijk.
Tsja, gevalletje geen zin of geen geld? Geen tijd? De tand des tijds weet er in ieder geval wel raad mee...
Alpaca’s of lama’s?
We rijden nu richting het laatste deel van de Zuiddijk. Maar niet voordat we gezellig herkauwende Alpaca’s op een weilandje hebben gespot. Of zijn het toch Lama’s? Niemand in de buurt om te checken.
Lama’s? Alpaca’s?
Tegenover café Lamers-Kanaalzicht blijkt Zaandam een internationaal marine centrum te hebben.
Monument voor de dorstige Zaankanter uit Zaandam Zuid: café Lamers- Kanaalzicht.
Tegenover café Lamers-Kanaalzicht blijkt Zaandam een internationaal marine centrum te hebben. En een heuse scheepswerf. Op 23 juni 1921 begonnen als droom van twaalf metaalbewerkers die met elke week een dubbeltje contributie betalen de basis legden van wat nu Scheepswerf Vooruit is. In middels staat er werf met drijvende dokken voor schepen tot 70 meter en een hypermoderne botenlift die schepen tot 500 ton kan tillen.
Scheepswerf Vooruit.
Op dit deel van de Zuiddijk wonen Zaandammers die een andere kijk hebben op hoe je je voortuin kunt decoreren. Zo zien we een bont beschilderde kunststof koe nieuwsgierig over het tuinhek hangen. Naast hem staat een knalgele fiets die voor de helft is overwoekerd door onkruid.
Bijzondere dijkbewoner....
Onze reis begon bij de Oostzijderkerk waar je te horen krijgt dat God de mens het leven gaf. Aan het einde van de Zuiddijk, waar de weg overgaat in de Noorder IJ- en Zeedijk, komen we letterlijk bij het einde van een mensenleven: de gemeentelijke begraafplaats. Je zou de conclusie kunnen trekken; de Zuiddijk, al eeuwen de plek waar Zaankanters wonen en werken tussen leven en dood.
Vertel het ons
Heeft u aanvullingen? Leuke anekdotes over de Zuiddijk? Unieke foto’s? Laat het ons weten via redactiezaan@rodi.nl en we maken een follow-up. Ook voor tips om een straat om te beschrijven houdt de redactie zich aanbevolen.
