Ingrid leerde op latere leeftijd schrijven en lezen: ‘Ik kan nu zonder angst een brief openen’
ALKMAAR – Zo’n 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dit wordt laaggeletterd genoemd. Het gaat dan om ongeveer 1 op de 6 mensen. Ingrid (46) is één van hen. Zij ging op latere leeftijd naar Nederlandse les. “Vroeger had ik faalangst, nu vind ik lezen en schrijven leuk en zoek ik de moeilijke woorden gewoon op,” vertelt Ingrid trots. Ze wil anderen bewust maken van laaggeletterdheid en wat het betekent om niet goed te kunnen lezen en schrijven. Daarom is zij taalambassadeur van Stichting ABC, een belangenorganisatie voor laaggeletterden.
Door Roxanne Borgman
Laaggeletterden zijn geen analfabeten. Ze kunnen wel lezen en schrijven, maar beheersen niet het eindniveau van vmbo of niveau mbo-2/3. “Ik ging vroeger gewoon naar de basisschool zoals andere kinderen,” vertelt Ingrid, “maar ik kon niet goed meekomen. Daarom ging ik naar het speciaal onderwijs. Daar kreeg ik wel les in lezen en schrijven, maar de juf had het veel te druk met alle kinderen met gedragsproblemen.”
‘Ik schaamde mij’
Ingrid maakte de middelbare school niet af en kreeg een hekel aan lezen en schrijven. Ze had faalangst en schaamde zich. “Als ik een brief kreeg dan was ik bang om hem te openen. Maar ik moest toch begrijpen wat er in stond, bijvoorbeeld als ik een brief van het ziekenhuis kreeg. Ik vroeg wel hulp aan mijn woonbegeleider van Esdégé Reigersdaal, mijn vriend Jurriaan of ouders. Maar ik vond dat wel moeilijk. Ik schaamde mij en was ook bang dat mensen mij zouden uitlachen.”
Werk
Ingrid heeft vroeger veel dagbesteding en vrijwilligerswerk gedaan. Ze werkt nu bij Rataplan in Heerhugowaard en sorteert daar kleding, maar ze heeft ook schoongemaakt en post gelopen via WNK (nu Zaffier). Dat heeft ze lang volgehouden. “Ik kon adressen moeilijk lezen en het was soms echt puzzelen.” Ze moest eerst zelf alle enveloppen sorteren en pas later werd het voor haar gedaan.
‘Ik had allerlei trucjes’
“Dat was echt pittig. Ook de plattegrond begrijpen vond ik erg moeilijk, maar ik kon door allerlei trucjes het werk toch goed doen. Ik maakte bijvoorbeeld de letters op de plattegrond groter en dan kon ik het beter lezen.” Doordat Ingrid steeds dezelfde wijk liep, in haar eigen tempo, en iemand haar in het begin hielp met de route lopen, ging het haar steeds beter af. “Ik wist de route uit mijn hoofd. Zo kon ik het lang volhouden.” Ingrid stopte met de post toen PostNL het ging overnemen. “Je moest heel snel werken en alles binnen een bepaalde tijd bezorgen. Dat lukt mij niet.”
Weer naar school
“Ik ben door mijn vriend Jurriaan weer op school terechtgekomen,” vertelt Ingrid. “Hij zag bij de bibliotheek een advertentie voor Nederlandse les en vertelde dat aan mij. Schrijven ging niet en lezen lukte ook moeilijk. Ik moest het altijd iedereen vragen en dat werd ik zat. Ik wilde het zelf leren.” Ingrid meldde zich aan en ging naar de intake bij de bibliotheek. “Ik vond het wel spannend. Ik dacht: ‘Wat gaan ze vragen, waar kom ik terecht, wat gaat er allemaal gebeuren?’ Ik zie op school ook dat veel mensen niet durven komen of stoppen. Dat is natuurlijk jammer.”
‘Ik kan nu boeken en tijdschriften lezen’
Ingrid krijgt les bij het ROC aan de Drechterwaard dat sinds kort Vonk heet. Daar helpen ze inwoners om Nederlands op niveau 1F en 2F te halen. Dat staat gelijk aan lezen, schrijven en rekenen op mbo-niveau 2/3. “Ook mensen die hun inburgering hebben gedaan komen daar. We leren er veel, zoals nieuwsberichten lezen, brieven en mails schrijven. Ik heb bijvoorbeeld een klachten- en sollicitatiebrief geschreven. We leren ook spelling via de computer en we doen allemaal woordspelletjes.” Ingrid leest ook tijdschriften en boeken. “Er is sinds kort een Libelle in makkelijke taal. Ook is er er een speciale boekenserie van Leeslicht die je bij de bibliotheek kunt halen. Nu kan ik bijvoorbeeld Renate Dorrestein lezen, maar dan in makkelijke taal. Ik vind het leuk dat ik dat nu allemaal kan lezen.”
Zelfvertrouwen
Dankzij de Nederlandse les hoeft Ingrid niet meer met angst door het leven te gaan. Waar zij vroeger met een bonzend hart een brief opende, doet zij dit nu met veel meer zelfvertrouwen. “Ik moet soms nog steeds hulp vragen, maar ik weet nu wel dat ik veel meer kan.” Ingrid ziet dit zelfvertrouwen ook terugkomen op andere gebieden in haar leven, bijvoorbeeld in het openbaar vervoer. “Ik vind het nog steeds lastig om met de bus of trein te gaan. Ik moet kijken naar de vertrektijden en naar welke halte of perron ik moet gaan. Als er vroeger dan wat veranderde, dan kon ik echt in paniek raken. Nu is dat veel minder.” Onlangs durfde Ingrid het ook aan om de Alkmaarse wethouder van armoedebestrijding, Jakob Wedemeijer (SP), te vertellen wat ze van de nieuwe website van Zaffier vond. “Veel te moeilijk,” schrijft Ingrid naar de wethouder in een post op Facebook.
‘Ik kan het, dus jij ook’
Ingrid kan er om lachen. “Er stonden allemaal moeilijke woorden op de site,” vertelt ze. “Het moet in makkelijke taal met bijvoorbeeld pictogrammen erbij. Ook is het goed als er een voorleesfunctie komt voor mensen die moeilijk kunnen zien. Dat helpt allemaal om het beter te begrijpen. Vooral bij de gemeente en het ziekenhuis moeten ze daar beter naar kijken. Ook de brieven moeten makkelijker.” Ingrid weet het goed te vertellen. “Dat hoort bij taalambassadeur zijn. Ik ga nog een cursus volgen. Dan kan ik straks voorlichting geven en mensen helpen om naar school te komen.” Ze blijft zelf naar school gaan, maar ze wil ook anderen helpen. Ze weet dat veel mensen het moeilijk vinden om de eerste stap naar school te zetten. “Het is ook spannend,” zegt ze, “maar het is echt goed voor je ontwikkeling. Je bent dan niet meer zo afhankelijk van anderen. Ik kan het ook, dus jij ook. Gewoon doen!”
