Wie was Henny Borg uit Breezand, het 12-jarige schrijf- en tekentalent uit de oorlog?
BREEZAND - Tijdens de tweede wereldoorlog, in 1942 schreef de destijds 12-jarige Henny Borg in drie schoolschriften het verhaal ‘Toen de stad in brand stond’. Het indrukwekkende verhaal illustreerde ze met eigenzinnige tekeningen die een duidelijk beeld geven van het tijdsbeeld in de oorlog. Het oog van Elske Timmer, destijds vrijwilliger bij de Historische Vereniging Anna Paulowna, viel op deze schriftjes en dook in het verleden, op zoek naar Henny Borg.
Hoe is het Henny Borg vergaan, na het tekenen en schrijven in die schriftjes?’, vroeg Elske zich af.
Het prachtige verhaal en de evenzo indrukwekkende illustraties - getekend door dit 12-jarige meisje - intrigeerden haar. De zoektocht van Elske was lang, maar uiteindelijk vond ze de halfzus van Henny, Jacqueline Borg. Helaas kwam ze erachter dat Henny in 2009 is overleden, maar via Jacqueline heeft ze wel haar antwoorden gekregen. Bijzonder is dat Henny nooit heeft geweten dat de schriftjes nog bestonden. Twee van haar leraren hebben destijds opeenvolgend de schriftjes altijd bewaard. De weduwe van de laatste bewaarder heeft ze geschonken aan de Historische Vereniging Anna Paulowna en zo kwamen ze in handen van Elske. Nu Henny was overleden, bleek dat halfzus Jacqueline de rechthebbende is van haar verhaal.
War Child
Elske legt uit: “Ik had Jacqueline de scans van de schriften toegestuurd zonder mijn plannen kenbaar te maken. Nadat zij ze gelezen had, kwamen we op hetzelfde idee: we wilden dit verhaal uitgeven als jeugdboek en de opbrengst moest naar een goed doel gaan. Hiermee lagen we gelijk op één lijn. Met deze toestemming kon ik aan de slag en zo is het boek uitgekomen. De opbrengst van de royalty’s gaat naar War Child. Zelf sta ik op braderieën en markten om het boek onder de aandacht te brengen en te verkopen. Bij die verkoop, gaat naast de royalty’s, het bedrag wat de boekhandel eraan zou verdienen ook naar War Child.
Angstige momenten in de oorlog
Als 12 jarig meisje verveelde Henny zich in de klas. Ze kreeg van haar leraar, de heer P. Noorman, de opdracht om haar levensverhaal te schrijven. In drie schriftjes schreef en tekende Henny over haar dagelijkse leven, over het kattenkwaad dat ze uithaalde, over de vele verhuizingen en over de oorlog. Samen met haar ouders moest ze de stad ontvluchten om te ontkomen aan het oorlogsgeweld. ‘Vliegtuigen vielen brandend uit de lucht’, schreef Henny bij een tekening waarop een paar kinderen angstig toekeken naar een grote luchtaanval boven de Kooy in Den Helder. Dat de schriftjes zijn teruggevonden en geschonken aan Museum Oud Anna Paulowna in Breezand, is een mooie gedachte. Zo waren ze weer terug in de plaats waar Henny geboren werd en waar ze als vluchteling op school zat.
Henny Borg schreef bij haar tekening: “Wat ik daar zag, zal ik van mijn leven niet vergeten.”
Talent van vader en opa geërfd
Henny Borg is in 1929 geboren in Breezand. In haar jeugd tekende zij veel en na haar opleiding aan de kunstacademie van Amsterdam werd zij tekenlerares. Haar talent had zij van haar vader en opa geërfd. De schoolopdracht om haar leven te beschrijven, illustreerde zij met eigenzinnige tekeningen, die ook een duidelijke tijdsbeeld weergeven van haar leven in de jaren 30 en tijdens de eerste jaren van de tweede wereldoorlog. Van haar latere werk is niets bewaard gebleven. Henny mag helaas niet meer meemaken dat de schriftjes bewaard zijn gebleven en nu zelfs zijn uitgegeven als jeugdboek.
Henny Borg neemt ons mee naar haar kindertijd in de jaren ’30 en ’40 in haar leven van toen. Dat gaat van onschuldige, grappige dingen zoals het stiekem bestellen van een zak suiker om van te snoepen, tot ingrijpende gebeurtenissen zoals de eerste Duitse aanval die ze meemaakte tijdens de oorlog. Op die manier is er voor hedendaagse jonge lezers een leerzame balans tussen enerzijds herkenbaarheid, en anderzijds de oorlog, die heel ver van hen af staat. Door dit te combineren in Henny’s persoonlijke vertelling, weet zij de ervaring van een jeugd in oorlogstijd heel dicht bij de lezer te brengen. Documenten als deze zijn van onschatbare waarde en door Henny’s toegankelijke schrijfwijze en sfeervolle illustraties is dit een werk geworden om te koesteren.
Jacqueline Borg: “Henny was mijn grote halfzus. Nadat haar moeder in 1948 was overleden, hertrouwde mijn vader met mijn moeder en werd ik geboren. Henny zei altijd: “De eerste twee jaar van je leven was je mijn baby”. Ze trouwde toen ik drie jaar was en ik was haar trotse bruidsmeisje. Ze vertrok met haar man naar het buitenland en zo verloren wij elkaar uit het oog. Later, vanaf ongeveer mijn veertiende jaar, hadden we opnieuw contact.
Henny Borg op de kunstacademie in Amsterdam.
Ze gaf tekenles op een middelbare school. Had een nieuwe man, een huis en alles wat ze wenste, maar gelukkig was ze niet.
Het lukte Henny niet om een ‘normaal’ leven voor elkaar te krijgen. De vele verhuizingen in haar jeugd, de oorlog en de dood van haar moeder zullen daar zeker in meegespeeld hebben. De laatste 30 jaar van haar leven woonde ze in een psychiatrisch zorgcentrum, waar zij zich het veiligste voelde. Ook daar gaf ze teken- en schilderles aan medebewoners. In 2009 is Henny op 79-jarige leeftijd overleden. Ze had geen kinderen.”
De opbrengst zal War Child stoppen in, met name, projecten waar kinderen met sport, spel en creativiteit geholpen worden hun slechte ervaringen te verwerken. Het boek is hier te bestellen: https://actie.voorwarchild.nl/actie/toen-de-stad-in-brand-stond.
Ben je geïnteresseerd in een lezing over het boek? Je kunt Elske bereiken via rommelaar@ziggo.nl of op 0623323890.
Boekomslag ‘Toen de stad in brand stond’
