Artsen controleren ‘misleidend’ medisch nieuws

Zorg
Het team van Dokter Media.
Het team van Dokter Media. (Foto: Julian du Perron)

‘Dokter, ik las in de krant dat er een nieuw medicijn voor Alzheimer is ontwikkeld. Klopt dat?’ Dagelijks belt een groot aantal patiënten naar de huisarts of het ziekenhuis met vragen over medische nieuwsberichten. Vaak zijn deze berichten uit hun context getrokken. Lester du Perron en Tijs Stehmann zijn beiden arts en de oprichters van Dokter Media. Dokter Media factcheckt medisch nieuws en geeft dit nuance en duiding. Lester: “Ongenuanceerd medisch nieuws kan leiden tot stress, valse hoop en onrealistische verwachtingen.”

Door Rosalie Buding

Ze zijn al jaren actief in de medische wereld; Tijs Stehmann en Lester du Perron. Tijs als arts in opleiding tot specialist kindergeneeskunde in het Emma Kinderziekenhuis, Lester du Perron als huisarts en ziekenhuisarts. De specialisten vinden het belangrijk dat medisch nieuws vanuit een gedegen achtergrond van uitleg en nuancering wordt voorzien. De redactie van Dokter Media bestaat uit vier personen; artsen Anouk de Wit en Donica Lodder hebben het team recentelijk versterkt.

Context

Tijs: “Dokter Media is ontstaan doordat we merkten dat patiënten met regelmaat artikelen uit de krant meenamen en hier vragen over stelden. Medisch nieuws wordt vaak uit de context getrokken. Hierdoor krijgt een patiënt al snel valse hoop. Al pratend met elkaar kwamen we op het idee om een platform op te zetten. Dit werd doktermedia.nl. De berichten die wij controleren, zijn de berichten uit de landelijke media, omdat deze ook de meeste mensen bereiken. Het is ons doel om een bericht concreet te maken. Wat wordt er precies bedoeld met die krantenkop? Wat kan de lezer hier nu precies van verwachten?”


Foto: Julian du Perron

Realistisch

Over het algemeen merken de artsen dat er veel ongenuanceerd medisch nieuws wordt gepubliceerd over onderwerpen zoals kanker, suikerziekte of dementie. Lester: “Een bericht is bijna nooit helemaal fout, maar het ontbreekt nogal eens aan duiding. Wij ‘vertalen’ het bericht, maken dit realistischer. De medische wereld ontwikkelt zich, dat klopt. Maar dat gaat niet zo snel als soms wordt gesuggereerd.”

Gekleurd

Hoe ontstaat een ‘misleidend’ medisch nieuwsbericht? Tijs: “Ik denk dat het te maken heeft met doorgeefluikjes waarin iets ‘verkeerd’ gaat. De onderzoeker is te enthousiast, de journalist laat iets in zijn stuk achterwege of er wordt iets verkeerd vermeld in een persbericht. Een nieuwsbericht is een weergave van de journalistieke kijk op medisch nieuws, die anders is dan de dagelijkse medische praktijk. Lezers zijn daarnaast ook gekleurd in welk nieuws zij tot zich nemen.” 

Als het gaat om medisch of wetenschappelijk nieuws, volgen we al gauw de grote media. Waarom kiezen we daar, misschien onbewust, voor? Lester: “Dat is makkelijker. Deze media hebben een groot bereik. Als leek weet je niet waar je moet zoeken. Daarnaast ga je ervan uit dat de krant je van degelijke informatie voorziet.”

Onafhankelijk

‘Zijn Nederlanders psychisch net zo gezond als voor corona?’ ‘Is er een doorbraak in de strijd tegen malaria?’ ‘Kun je na vaccinatie het coronavirus niet meer overdragen?’ Het is een greep uit de medische nieuwsberichten die de redactie van Dokter Media recentelijk heeft gecheckt. De lessen, ervaringen en nieuwsberichten die de artsen de afgelopen jaren hebben verzameld zijn gebundeld in het boek ‘Dokter, ik las in de krant dat…’. 

Kennis

Uiteraard controleren Tijs, Lester, Anouk en Donica ook berichten over het coronavirus. Lester: “In het begin van de pandemie hebben we daar bewust mee gewacht, omdat er nog zo weinig over het virus bekend was. Toen er meer over bekend werd en er officiële, wetenschappelijke publicaties naar buiten kwamen zijn we daar wel mee gestart. Die achtergrond vinden we essentieel om nuance en duiding te kunnen geven.”
Is er meer misleidend medisch nieuws te vinden in tijden van corona? Lester: “Wij zien geen verschil met een paar jaar geleden. Er is door corona veel meer medisch nieuws gepubliceerd, dus misschien zijn er daardoor ook meer ongenuanceerde berichten naar buiten gekomen. Gemiddeld genomen zien we daar weinig verandering in.”

Hoe controleren de artsen medisch nieuws? “We halen onze informatie uit wetenschappelijke publicaties en bronnen en richtlijnen die je als arts gebruikt. We halen de kennis ook uit ons werk, in de praktijk.”

Belangen

Hoe kun je zelf een misleidend medisch nieuwsbericht herkennen? Lester: “Lees verder dan de kop. In het artikel komt nieuwe informatie naar boven. Kijk ook naar de bron. Waar komt de informatie vandaan? Gaat het om onafhankelijk onderzoek? Lees tussen de regels door en ontdek of er bepaalde (financiële) belangen bij het bericht zijn. Het belangrijkste is misschien nog wel: als het te mooi klinkt om waar te zijn, is het ook vaak zo.”