Burgemeester haalt Westlanders uit bubbel tijdens dialoogavond

Door Debbie van Eijk

‘Samen aan zet!’ Dat is het motto van deze avond. Er zijn voorzorgsmaatregelen genomen: beveiligingsmedewerkers en agenten schitteren de gasten bij aankomst op het parkeerterrein van het Horti Center in Naaldwijk tegemoet. Er staan twee politiebusjes geparkeerd. Een van de gasten wil met een omgekeerde vlag naar binnen. Hem wordt vriendelijk verzocht de vlag weg te doen. Dat doet hij.

Vooral 55-plussers

Inwoners uit alle dorpskernen zijn deze avond aanwezig. Toch voelt de opkomst hier niet helemaal representatief voor de Westlandse bevolking. Voor het overgrote deel zijn het 55-plussers. Er ontbreken groepen, merkt een van de aanwezigen in de loop van de avond op. Jongeren – twintigers, dertigers. Arbeidsimmigranten. Die zijn er ook niet.

Overeenkomsten

De presentator zoekt eerst naar de raakvlakken tussen alle aanwezigen. “Wie werkt er in de glastuinbouw?” Ongeveer acht mensen steken hun hand op. “Wie is er actief binnen de Kerk?” Dat zijn er een stuk meer, achttien. Bijna iedereen heeft kinderen die in het Westland wonen. Evenveel mensen maken zich zorgen om de inflatie. “Er zijn heel veel overeenkomsten,” constateert de presentator tevreden. Maar het gaat deze avond eigenlijk om verschillen.

Discussie

Burgemeester Bouke Arends legt uit waarom iedereen hier vanavond is: “De aanleiding was heel simpel: opeens hingen er allemaal omgekeerde vlaggen aan lantaarnpalen. Daar kwam een heleboel discussie over, mensen vonden het goed of juist verkeerd. Ze moesten die dingen ook weer weghalen. We kregen daar heel veel reacties op. Toen dacht ik: laten we met elkaar het gesprek aangaan.”

Social media

Mensen die lijnrecht tegenover elkaar staan: dat is niet een typisch Westlands fenomeen. Al een tijdje hebben mensen in heel Nederland sterke opvattingen, heeft de burgemeester vastgesteld. Hij benoemt het risico van social media: “Als je ergens op klikt, kom je ergens in een groep nog dieper erin en word je bevestigd in je eigen keuze. Het is goed om uit die bubbel te komen en het gesprek met elkaar aan te gaan. Je hoeft het niet met elkaar eens te zijn, maar je kunt het toch best wel gezamenlijk een beetje gezellig maken.”

Schrijven op tafelkleden

De gesprekken vinden plaats aan ronde tafels, om te benadrukken dat iedereen gelijk is. Er wordt gepraat volgens de World Café Experience-methode. Mensen zijn willekeurig bij elkaar gezet – juist de mensen met verschillende meningen – en mogen per tafel bespreken wat hun dwarszit. Dat mogen ze zelfs op tafel schríjven; op een speciaal tafelkleed. De tafelkleden worden na afloop meegenomen door de gemeente en er volgt nog een terugkoppeling over naar de aanwezigen.

Aan de hand van drie vragen gingen mensen met elkaar in gesprek over een onderwerp. - Rodi.nl

Verdeeldheid en 5G

In de warming-up-ronde komen de tongen meteen al aardig los. Mensen praten nog door als de gesprekstijd voorbij is. Ze mogen vervolgens door de zaal roepen waar ze zich zorgen om maken. Onderwerpen als ‘verlies van vrijheid’, ‘overheid niet transparant’, ‘klimaat’, ‘OV’, ‘verdeeldheid’, en nog veel meer worden genoemd. Er wordt ook gezucht – als iemand 5G noemt – en gelachen – als iemand klaagt over de burgemeester, die volgens hem niet zichtbaar genoeg is.

Steeds grotere tegenstellingen

Hierna volgt er een presentatie door antropoloog Stephanie van Rossum. “Shit happens”, zegt ze. Daarmee doelt ze op covid, zaken die dicht moesten, Oekraïne en de hoge energieprijzen. Ze heeft het over de liminale fase waarin we zitten, vrij vertaalbaar als ‘tussentijd’. Van Rossum heeft de geijkte onderwerpen die de verhoudingen op scherp zetten al in haar PowerPoint-presentatie verwerkt, zoals de Zwarte Pieten-discussie en de kloof tussen arm en rijk. “We hebben te maken met tegenstellingen die steeds groter en scherper lijken te worden. Dat geeft stress.” Haar vergelijking met de overgang van een zwervend jagersbestaan naar een boerenbestaan in het neolithicum, valt niet bij iedereen in vruchtbare aarde.

‘Links georiënteerd’

“Een waardeloos verhaal,” zegt een van de ruim 100 aanwezige Westlanders na afloop van de bijeenkomst. “Van een linkse dame.” Hij is een ondernemer, iemand achter de omgekeerde vlaggen in het Westland. De tuinbouw staat momenteel in de kou, vindt hij. “Als ik iemand hoor zeggen dat er te veel tuinbouw in het Westland is, kan ik diegene bijna wurgen.” Deze man en zijn vier vrienden vinden de avond ‘links georiënteerd’. Zelf hebben ze uitgesproken standpunten waar veel ‘linkse mensen’ het niet mee eens zijn. “Een dialoog is goed,” lichten ze toe. “Wij staan voor de omgedraaide vlag. Iedereen kan alles vragen. We hebben de afgelopen zes maanden veel vrije tijd opgegeven om ons standpunt te kunnen uitdragen.” Er zijn een paar dingen die moeten veranderen voor zij de omgedraaide vlaggen weghalen, zeggen ze. Bijvoorbeeld de energiecrisis. “De overheid doet alsof iedereen geld cadeau krijgt, maar intussen worden ondernemers zwaarder belast.” En gas: “Stort geld naar de bewoners in Groningen. Genoeg om ze een tijdje in een caravan te laten wonen en een aardbevingsvrij huis te bouwen. Je hebt ’t product zelf in huis.” Ook de asielinstroom moet worden gestopt volgens hen.

Mensen die naar de burgemeester hadden geschreven over de omgekeerde vlaggen, waren uitgenodigd om naar de dialoogavond te komen. Onder hen waren zowel voor- als tegenstanders van de omgekeerde vlag. - Rodi.nl

Vaker naar zo’n avond

De antropoloog benadrukt in haar presentatie, eerder op de avond, dat juist in de verschillen tussen mensen veel kracht zit. “Verschillen zijn de motoren van verandering en uiteindelijk ook de oplossing van het probleem.”

Maar de Westlanders van de omgekeerde vlaggen zien geen oplossing en geen motoren van verandering. Ze begrijpen beslissingen van de overheid niet: “Als iemand zijn bedrijf zo runt, is ’t einde oefening.”

Hoewel ze niet van standpunt zijn veranderd deze avond, vonden de mannen de avond toch wel oké. Ze zouden vaker naar een avond als deze kunnen gaan.

Eerste stap 

Na afloop van alle groepsgesprekken bedankt de burgemeester iedereen voor hun aanwezigheid. “Het is vanavond niet de bedoeling geweest om hier aan deze 19 tafels de wereld in één avond te veranderen. Het gaat er vooral om dat mensen met elkaar in gesprek komen.” Dat is gelukt, meent de burgemeester. Wat het belangrijkste lijkt, deze avond: “Als deze mensen hier vanavond niet met elkaar hadden gesproken, hadden ze mogelijk een heel ander beeld gehad van de ander. Op Facebook en andere sociale media gaat het heel snel verkeerd. Dat is denk ik de winst van deze avond. Ik ben niet naïef, ik kan ook niet alle 115.000 inwoners van het Westland avond na avond aan dit soort tafeltjes krijgen. Verandering begint met een eerste stap.”

Chapeau voor burgemeester

Die stap is vanavond gezet. Jaap Voerman van Novella, de organisatie die de World Café Experience deze avond heeft opgezet, neemt zijn petje af voor de instelling van de Westlandse burgemeester. Hij heeft inmiddels 600 van dit soort dialoogbijeenkomsten georganiseerd, maar in deze vorm – een burgemeester die de inwoners probeert te bereiken, met elkaar in gesprek wil brengen om de ‘bubbels’ in de samenleving te doorbreken – heeft hij het nog niet eerder meegemaakt. “De tegenstellingen in de samenleving worden steeds groter,” constateert Voerman. Niet alleen in het Westland, maar in heel Nederland – over heel de wereld, zelfs. “Je kunt het probleem niet verhelpen. Maar je kunt het wel verzachten, door mensen met elkaar te laten praten.”

Individu versus groep

Zacht is de sfeer aan het einde van de avond wel te noemen. Of vriendelijk, dat is misschien een beter woord. De antropoloog benoemde in haar presentatie dat mensen individueel makkelijker meegaan in veranderingen dan in groepen. Iemand van de gasten bevestigt dat, bij het verlaten van het Horti Center: “Aan tafel kwamen we tot elkaar, maar toen ze ten overstaan van de zaal hun reactie moesten geven, werden ze toch weer solistischer.”

Aan het einde van de avond kreeg burgemeester Arends vanuit het publiek het boek ‘Onzichtbare neprampen en verzonnen onheil’ van Patrick Moore.