Stolpersteinelegging: ‘De bedenker kwam ze zelf inmetselen’
SCHOORL - Het was de dag en het was het tijdstip waarop Gunter Demnig zelf kon komen. En dat was natuurlijk wel heel bijzonder. De bedenker van ‘Stolpersteine’ zelf aanwezig bij het leggen van drie van die stenen met een messing bovenkant. De Duitse kunstenaar bedacht het in 1992: struikelstenen.
door Ed Bausch
Stenen die nu in heel veel landen worden gelegd voor de deur van huizen waar joodse inwoners uit hun huis werden uitgehaald, hun laatste huis. Want terug kwamen ze nooit, vermoord of van alle ellende en uitputting gestorven in een concentratiekamp. Op de steen is de naam en de geboortedatum te lezen van de toenmalige bewoner, de datum van arrestatie en afvoering en de datum en locatie van overlijden. Een sober een aangrijpend beeld, overal waar de stenen zijn ingemetseld in stoepen.
Alle destijds uit de gemeente weggevoerde joodse inwoners hebben nu een Stolperstein
Alle uit de gemeente Bergen weggevoerde joden zijn nu herdacht met een Stolperstein, 22 namen, evenzovele stenen. ‘Iemand is pas echt vergeten als zijn naam niet meer wordt genoemd’, zo luidt een joods gezegde. Dus de naam moet genoemd blijven. Zo moet Gunter Demnig het hebben gedacht. In stilte ging hij maandagochtend vroeg drie Stolpersteine hun bestemming geven. Eigenhandig met troffel, cement, veger en zijn handen legde hij ze in de door gemeentemedewerkers voorbereide gaten in het wegdek.
De steen voor Philip Mok, Duinweg 125 - (Foto: Ed Bausch)
Op de Duinweg en aan de Boschmanweg
Hij deed het ten overstaan van enige tientallen belangstellenden, waaronder burgemeester Lars Voskuil en zijn echtgenote Prisca en wethouder Yvonne Roos-Bakker. Eerst aan de Duinweg 125, ter hoogte van de entree naar de Noorderhoeve. Daar woonde boerenarbeider Philip Mok, tot het moment dat hij, in zijn 23-ste levensjaar, werd opgepakt en gedeporteerd. Daarna op de oprit naar nummer 11 op de Boschmanweg, dichterbij Schoorl. Louis en Sonja de Kadt, beiden in hun twintiger jaren, werden daar om niets gearresteerd en afgevoerd. Bauwe van Dijk, van Comité kamp Schoorl, las op beide adressen de levensverhalen van Philip, Sonja en Louis, heel indrukwekkend en voor altijd onbegrijpelijk. Daarna was er voor iedereen koffie (met cake… als bij een uitvaart) in het Bezoekerscentrum Schoorlse Duinen. Daar verwelkomde Ela Hulshoff van de Cultuur-historische Vereniging Scoronlo ook Jill Keefer (kleindochter van echtpaar De Kadt) en haar man. Zij waren speciaal uit Amerika overgekomen voor deze gebeurtenis. Ze toonden zich heel dankbaar, ook aan de huidige bewoners van het huis aan de Boschmanweg.
