Stadsherstel koopt Zaanse arbeidershuisjes aan Westzijde
ZAANDAM - Aan de Westzijde in Zaandam staan vier houten arbeiderswoningen onder één kap al jaren leeg. Woningcorporatie Parteon en Stadsherstel Amsterdam zijn tot overeenstemming gekomen om de woningen aan laatstgenoemde partij te verkopen. Niet alleen blijft dit erfgoed hierdoor behouden voor de toekomst en krijgen de rijwoningen hun oorspronkelijke aangezicht terug, ook zijn ze aangewezen als gemeentelijk monument.
In de bocht van de Westzijde staan op de nummers 173-179 de houten arbeiderswoningen met de voorgevel direct aan de straat gebouwd. Onderhoud is hard nodig, ze staan al geruime tijd leeg of worden door anti-kraak bewoond. Door de staat van onderhoud en de benodigde inspanning en investering om de specifieke woningen aan te passen aan de eisen van de huidige tijd, sluiten ze niet meer aan bij de toekomstige portefeuille van woningcorporatie Parteon. Juist door het bijzondere karakter van de woningen voelt Parteon zich verantwoordelijk voor het behoud ervan. De woningcorporatie zocht voor de overname dan ook een partij die erfgoed en monumentenzorg als kerntaak heeft en die bovendien een sterke binding heeft met de Zaanstreek. Deze werd gevonden in
Stadsherstel Amsterdam
Klein Rome aan WestzijdeDe houten arbeidershuisjes zijn gebouwd aan het einde van de 19e eeuw en lagen in een klein wijkje dat Klein Rome werd genoemd en gelegen was tussen de Westzijde en de gasfabriek die in 1859 gebouwd is. Vermoedelijk zijn ze gerealiseerd voor arbeiders van deze fabriek, die eind jaren ’60 gesloopt is. Ze staan op drie kavels die oorspronkelijk een boomgaard was, maar in 1817 al bebouwd waren met kleinere woningen, die mogelijk ook aan elkaar geschakeld waren. Destijds werden ze bewoond door twee koperslagers, een smid alias knecht en een koopman: van oudsher waren het dus al arbeiderswoningen.
Gemeentelijk monument
De rij arbeiderswoningen is een van de weinige goed bewaard gebleven voorbeelden van de sobere houtbouw in de Zaanstreek. De houtzaagmolen zorgde ervoor dat de Zaanstreek opbloeide tot het eerste industriegebied van Europa. Een groot deel van de Zaanse bevolking woonde destijds in kleine houten huisjes als die van het betreffende rijtje. Deze relatie met zowel de Zaanse bouwtraditie als de lokale industriële geschiedenis maakt dat de woningen – een van de twee laatste blokken houten rijwoningen in de gemeente Zaanstad – grote cultuurhistorische waarde hebben. De gemeente Zaanstad heeft daarom besloten om ze de gemeentelijke monumentenstatus te geven.
Vrienden van Stadsherstel
De huisjes bestaan uit een begane grond met zolder. Ze zijn twee aan twee gespiegeld. In het midden bevinden zich de twee voordeuren met daarnaast aan elke kant twee ramen en daarboven een grote dakkapel (Vlaamse gevel) met zadeldak. Het linker pand heeft een schuingeplaatst hoekraam, wat kenmerkend is voor de Zaanstreek. De monumentale voorgevel is grotendeels origineel, op het raam van nummer 175 en de twee voordeuren van 177 en 179 na. Dankzij een bijdrage van de Vrienden van Stadsherstel krijgen de arbeiderswoningen hun oorspronkelijke aangezicht terug.
