Raamgedichten over alle twintig Noordse buurten

Algemeen
Claartje Chajes.
Claartje Chajes. (Foto: Rob Beense)

NOORD - En opeens hangen overal in Noord gedichten achter de ramen! “Tof om te merken dat zoveel mensen ze graag wilden ophangen,’’ zegt Claartje Chajes die ze schreef. ,,Er is een hang naar gemeenschappelijkheid in Noord. Men is wel klaar met het individualisme.”

door John Jansen van Galen

Chajes (40) heeft ruime ervaring in theater, journalistiek en hulpverlening aan psychiatrische patiënten maar drie jaar geleden besloot ze - ‘twee banen, twee kinderen’ - zich uitsluitend te richten op kunstprojecten. “Ik verhuur mij zelf als dichter, opdat mensen zich gezien weten.” Vorig jaar startte ze haar project ‘buurtpoëzie’, maar ‘toen kwam Corona’. Ze ging daarop eerst gedichten schrijven over de pandemie, die ze verspreidde in Noord, met een subsidietje van 500 euro dat opging aan de grafische uitvoering: “Kwaliteit vind ik belangrijk.”

Ze woont nu vier jaar in Tuindorp Nieuwendam en haar viel op dat de Noorderlingen sterk in buurten voelen en denken. Aan die gevoelens wilde ze na dat corona-intermezzo poëtisch ‘stem geven’. Voeding kreeg ze uit interviews met veertig Noorderlingen. “Dat viel me zwaar: zoveel gevoelens van onrecht, miskenning, ontevredenheid.” Meer optimisme verwachtte ze in Buiksloterham, “maar ‘daar leeft juist veel frustratie vanwege milieuambities die niet gehaald worden.”

Na vier maanden interviewen verwerkte ze die gevoelens binnen twee weken (‘vanwege de tijdsdruk van de subsidie’) in gedichten over twintig buurten waarin Noord voor haar uiteenvalt, plus een (‘Buurtbbq gemist’) over wijkjes waar ze niet aan toekwam. Vaak stuitte ze op dezelfde onvrede, ‘met een andere toon verwoord’. “Het is geen democratische poëzie, de geïnterviewden bepaalden mijn teksten niet. Je kunt het met een modewoord ‘inclusieve poëzie’ noemen: inwoners van Noord werkten er aan mee, maar het zijn mijn gedichten.”

Op de fraai vormgegeven website poëtischebuurtatlas.amsterdam wordt de helft ervan verklankt door de sonore stem van acteur Hamda Belgaroui, afkomstig uit Tuindorp Oostzaan, voorheen van rapgroep THC (Tuindorp Hustler Click), die ze op haar rondgang door Noord ontmoette. De andere helft draagt ze zelf voor. Op de site staat ook een gesprek tussen hen beiden.

Inmiddels zijn in elke buurt van Noord raamgedichten te lezen over alle twintig Noordse buurten. Ze zijn, als de rolgordijnen niet dicht zijn, allemaal te lezen achter de vensters van de Roze Tanker, evenals binnenkort op de ramen van de Modestraat aan het Buikslotermeerplein. Chajes’ wil per buurt op een kaartje een route uitzetten langs alle gedichten, alleen stelt nog niet elke bewoner er prijs op dat zijn adres bekend gemaakt wordt.

Maar als dat gelukt is: het IJ over! Ze wil haar project in 2024 ‘uitgerold’ hebben over heel Amsterdam, zodat het een rol speelt in de viering van het 750-jarig bestaan van de stad, een jaar later. Burgemeester Halsema heeft immers gezegd dat het stadsbestuur daarvoor streeft naar ‘identiteitsbepalende’ projecten? Wat is meer identiteitsbepalend dan buurtgedichten? Zo kan Noord een poëtische pioniersfunctie krijgen voor de stad.