Open Joodse Huizen in Hoorn met vier nieuwe verhalen

Het bijzondere aan het verhaal van Leo en Elsje is dat het gaat over drie jaar onderduik in Hoorn én over belangrijke verzetsacties in Hoorn, vindt verteller Christa van Hees. Zij schrijft momenteel een historische roman over de oorlogsgeschiedenis rondom dit bijzondere echtpaar. “Omdat ik het belangrijk vind, dat iedereen in Hoorn weet dat we met Elsje Beek onze eigen Anne Frank hadden. Met dit verschil dat zij haar onderduikperiode wél overleefde, maar verreweg de meeste van haar familieleden niet. Haar moeder, oudste zus, zwager, twee broers, neefje, ooms en tantes, vrienden en bekenden, allemaal werden ze vermoord in de vernietigingskampen Auschwitz en Sobibór. Met het vertellen van hun oorlogservaringen wil ik ook duidelijk maken hoe belangrijk de rol van Leo is geweest voor de geheime telefooncentrale Post Poddie op de Kleine Oost.” 

PTT

Elsje en Leo leerden elkaar kennen in Den Helder. Leo, geboren in Hoorn, kwam er als zesjarige wonen. Hij kwam uit een niet-Joods gezin. Elsje was de jongste dochter van een gerespecteerd Joods gezin in Den Helder. De twee hebben jarenlang verkering gehad. Leo studeerde voor elektricien en Elsje was kostuumnaaister met een eigen bedrijfje. Toen Leo in 1938 een baan kreeg bij de PTT in Hoorn, konden hij en Elsje trouwplannen maken. Vanwege zijn baan woonde hij in Hoorn op kamers. In de Achterstraat, bij een oude buurvrouw, naast zijn geboortehuis. Elsje en hij zagen elkaar alleen in de weekends. 

Op de vlucht

Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakte alles anders. Terwijl het bij Leo in Hoorn betrekkelijk rustig was, kreeg Den Helder vanaf het allereerste moment met zware bombardementen te maken. In de nacht van 24 op 25 juni 1940 vielen er daar bij een bombardement van de Britse luchtmacht 38 doden, vele gewonden en stond de stad in brand. Achtduizend Jutters sloegen op de vlucht, ook Elsje. Zij nam de eerste trein naar Hoorn, naar haar verloofde. Zodra ze aan de Drieboomlaan een huis konden huren, trouwden ze met een simpele ceremonie. Met alleen de ouders en de getuigen als aanwezigen.

Zodra ze aan de Drieboomlaan een huis konden huren, trouwden Elsje en Leo met een simpele ceremonie in 1940.

Geheim

Hun geluk was van korte duur. Leo zat vanaf dag één in het verzet. Hij werd door een collega benaderd met de vraag of hij wilde meewerken aan een geheime telefooncentrale, waarmee het verzet de Duitsers kon afluisteren. Zijn vrouw mocht hij niks vertellen en dat deed hij ook niet. De geheime telefooncentrale ontwikkelde zich in de loop der jaren tot een steeds belangrijker instrument voor het verzet. 

Onderduiken

Elsje kreeg al snel te maken met anti-Joodse maatregelen, waardoor zij niks meer mocht. Leo werd door zijn huwelijk met haar door de nazi’s als Joods beschouwd. Voor hem dreigde deportatie naar een werkkamp. De enige uitweg was om officieel te scheiden. Wat ze in maart 1942 met pijn in hun hart deden. Tegen iedereen werd gezegd dat ze naar Amsterdam was vertrokken, net zoals alle andere Joden in Noord-Holland dat moesten. In werkelijkheid dook ze drie jaar onder, in de slaapkamer van hun huis op Drieboomlaan 7.

Elsje en Leo arriveren op 30 mei 1945 door een erehaag van mannen van de Binnenlandse Strijdkrachten bij het stadhuis van Hoorn om voor de tweede maal met elkaar in het huwelijk te treden.

Tweede bruiloft

Leo raakte intussen steeds dieper in het verzet betrokken. De geheime telefooncentrale Post Poddie op de Kleine Oost werd dé plek waar de verbindingen konden worden gelegd met de commandanten van de afwerpterreinen voor wapendroppings. Onder de ogen van de Duitsers legden Leo en zijn collega’s de benodigde kabels om de Duitsers af te luisteren. Hoe belangrijk het verzetswerk van Leo is geweest, blijkt wel uit het feit dat zijn voormalige verzetskameraden in 1945 een grootse tweede bruiloft voor het stel organiseerden.

Hun bijzondere verhaal is om 11.00 uur te horen in Achterstraat 2, in het voormalige hotel De Doelen. Daar vierden Elsje en Leo twee keer hun bruiloft. 

Andere nieuwe verhalen

De vertelling over Georges Trigallez en zijn verloofde Henny Schat die beiden in de knokploeg Hoorn zaten. Zij als koerier, hij als wapenmeester (om 15.00 uur in de zijzaal van de Grote Kerk). 

De belangrijke rol als steunpilaar van het verzet van marechausseecommandant Izaak Adriaanse wordt uitgelegd door historicus Egbert Ottens (om 14.00 uur, Grote Oost 53)

De Joodse Frisia Nora Benima was behalve muzikaal begeleidster van gymnastiekvereniging ook penningmeester van Koninklijke Concert en Zangvereniging Sappho. Totdat zij haar lidmaatschap vanwege de anti-Joodse maateregelen van de nazi’s moest opgeven (om 14.00 uur in de zijzaal van de Grote Kerk).

Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.oorloginhoorn.nl/open-joodse-huizen/ .