Op zoek naar kleine beestjes met impact op verduurzamingsopgave

Door Shirley Brandeis

Het getal 47 verschijnt op de ratelende batdetector. “Daar zitten ze”, knikt Koen Wonders opgewekt en wijst naar een woning. “Spouwmuren en dakpannen zijn ideale verblijfplaatsen voor vleermuizen. Ze zijn makkelijk toegankelijk en hebben een aangename temperatuur”, legt hij uit. Maar het zijn ook de plekken die verdwijnen als een huis wordt geïsoleerd. Voor de Raad van State reden om in te grijpen. Wie zijn of haar woning gaat verduurzamen is nu vaak wettelijk verplicht eerst een ecologisch onderzoek te laten uitvoeren. Wonders: “De vleermuis is een beschermde diersoort. Als iedereen die spouwmuren en daken laat isoleren, en dus opvullen, worden hele kolonies uitgeroeid. Dat moeten we niet willen. Maar ja, ik snap ook dat bewoners geen zin hebben in een duur onderzoek dat niet meer in verhouding tot het verduurzamen zelf staat.”

De gemeente heeft daarom besloten het ecologisch onderzoek uit handen van de huiseigenaren te nemen. Buurt na buurt, stadsdeel na stadsdeel, zal komende jaren door ecologen worden onderzocht, zodat duidelijk wordt waar de vleermuizen uithangen. Gierzwaluwen, spreeuwen en huismussen – ook beschermd vanwege hun kwetsbaarheid en nut – krijgen hun eigen onderzoek. Wonders: “Als we weten waar al die vleermuizen zijn, kunnen we voordat een woning wordt geïsoleerd, zorgen voor een andere verblijfplaats. Dat beschermt de vleermuis en scheelt de huiseigenaar geld en tijd.”

‘In een stad zonder vleermuizen is het heel slecht slapen’

Een jaar of zeven was Koen Wonders toen hij zijn allereerste spreekbeurt gaf. Over de grootoorvleermuis, een van de stadse soorten. Een hobby, beter gezegd liefde, die nooit over is gegaan. De stadsecoloog is dan ook de ultieme kenner om te vragen naar het nut van het vliegende zoogdiertje. “Ze vangen duizenden steekmuggen per nacht. In een stad zonder vleermuizen is het heel slecht slapen.” Tel daarbij op het enkele jong per jaar dat een vleermuispaartje voortbrengt en het is duidelijk dat elke vleermuis telt. Nacht na nacht gaan de ecologen daarom op pad op zoek naar de holletjes en kieren van hun doelgroep.

Onderzoek

Nieuwsgierige buurtbewoners legt Wonders graag uit wat hij en zijn collega’s doen en hoe de batdetector, niet iets dat je dagelijks ziet, werkt. Hoe het ultrasone vleermuizengeluid, voor de mens niet hoorbaar, zichtbaar wordt op het schermpje. Hoe hij aan het ritme kan horen om welke vleermuizensoort het gaat. En vertelt hij graag over de vleermuis, die ten onrechte door de eeuwen heen te boek is komen te staan als een demonische, ziektes verspreidende diersoort. Enthousiast: “Vleermuizen zijn schoon en nuttig. En ook erg intelligent. Ze weten zonder te zien, puur door echolocatie, hoe hun omgeving werkt. Waar in maart de bomen in bloei staan, waar bij harde wind de beste plekjes met insecten te vinden zijn. Geweldig hoe zij de weg weten te vinden. Wij mensen hebben daar straatnaambordjes voor nodig.”

Tot en met augustus wordt door de gemeente Amsterdam een grootschalig ecologisch onderzoek uitgevoerd. Stadsdeel Nieuw-West is momenteel als eerste aan de beurt en heeft straks een eigen zogenoemd Soorten Managementplan (SMP). Met dit plan biedt de gemeente huiseigenaren de mogelijkheid zonder eigen ecologisch onderzoek over te gaan op het verduurzamen van hun woning. Meer weten over het onderzoek van de ecologen, vleermuizen en het SMP? Koen Wonders vertelt er tijdens een informatieavond op woensdag 12 juni om 20.30 uur meer over in de Drijfsijs, President Allendelaan 4. Bij goed weer kunnen belangstellenden na zonsondergang mee op pad om vleermuizen te spotten. Voor meer informatie over het natuurvriendelijk isoleren van woningen: www.amsterdam.nl/duurzaamwonen.