De Jakoba genomineerd voor Amsterdamse architectuurprijs

De Jakoba, een wooncomplex in hartje Overhoeks met 135 sociale huurwoningen, is genomineerd voor de Gouden A.A.P. Het gebouw valt op met haar zachtgroene, golvende gevel, houten entree en pistachekleurige binnentrap. Op 10 mei maakt architectuurcentrum Arcam de winnaar van de A.A.P. bekend.

Door Iris Peters

Nominatie

“Het is bijzonder dat we genomineerd zijn!” reageert architect Stijn de Jongh van Studioninedots, dat het gebouw in opdracht van Ymere maakte. “We zijn een Amsterdams bureau. Hier ligt ons hart. Als architect maak je een klein aantal gebouwen in je leven. Die moeten goed zijn. Als je er dan erkenning voor krijgt, dan is dat fantastisch!”

Studioninedots ontwierp De Jakoba met een relatief klein budget. “We dachten, hoe zetten we het gebouw zo slim mogelijk in elkaar? Zodat we geen geld verliezen aan onderdelen die je niet ziet, of gebruikt. Zo kwamen we uit op een golvende, frisgroene gevel, waar de mensen met trots naar kijken.”

Prefab gevel 

De prefab gevel is van beton. Deze is op een natuurlijke wijze gekleurd met zand en grind, en deels gepolijst. Bewoner René vindt de kleur minder geslaagd, maar hij is happy in de Jakoba. “Ik blijf hier lekker zitten. Het is een leuke buurt. Ik ga hier nooit meer weg, ja in zo’n houten kissie”, lacht hij, terwijl hij met zijn handen de contouren van zijn laatste rustplaats schetst.

Elke studio is anders ingedeeld. Gemiddeld zijn ze 46 m2. Aan de voor- en achterzijde van het gebouw lopen de balkons over de hele gevel door. Ze creëren een natuurlijke schaduwwerking voor de woningen eronder, dat nodig is vanwege de steeds warmere zomers. De centrale hal leidt naar de binnentuin, naar het licht, toe. “Elke dag lopen de bewoners langs de tuin. Dat vinden wij een mooi gegeven”, licht architect De Jongh toe.

Eenpersoons -huishoudens

In mei 2022 kreeg Sucré de sleutels van zijn studio. Vanaf zijn balkon wijst hij aan waar de zon op en onder gaat. “Kijk, wat een uitzicht. Links zie ik de Van der Pekbuurt en rechts kijk ik zo tussen de torens van The Twins door. Hoe klein mijn woning ook is, ik heb alles wat ik nodig heb.” 

Waarom alleen eenpersoonswoningen? Architect Stijn de Jongh legt uit dat mensen in de toekomst steeds vaker alleen wonen en kleiner. Jong en oud. Komende generaties hebben het minder breed dan de afgelopen generaties. Woningen worden kleiner, zodat mensen de huur of koop van een woning kunnen betalen.

Eenzaamheid

Alleen wonen vergroot wel de kans op eenzaamheid. Studioninedots ontwierp De Jakoba zo dat alle inwoners van dezelfde entree gebruikmaken en aan elke gang maximaal twaalf woningen zitten. Stijn de Jongh: “Er is een grens tussen wanneer samenleven anoniem wordt en wanneer je de buurman wel aanspreekt, omdat een leuke plant of juist vieze laars voor de deur staan.”

Eenzaamheid is een groot probleem, weet bewoner Sucré uit ervaring. “Mensen kampen met psychische problemen. Alcoholisme, ze zijn vroeger gepest of hebben vormen van depressie.” Als je dan alleen woont, loert de eenzaamheid om de hoek. “Ik ken het gevoel. Mijn familie staat op afstand. Ik heb verder niemand. Nu zijn mijn buren mijn familie.” 

Sucré knoopt met de bewoners een goed gesprek aan. Belt met het energiebedrijf om de kosten omlaag te brengen en organiseert met de bewonerscommissie activiteiten, zoals een buurtfeest met Halloween en erwtensoep eten met oud en nieuw. “Ook de ondernemers van de winkels hier beneden komen dan langs. Zo ontstaat er echt een buurtje.” 

Wie wint?

“We willen heel graag winnen!” De glimlach van Stijn de Jongh reikt van oor tot oor. “Dat is een erkenning. Maar het gaat vooral om wat je teruggeeft aan de stad. Dat de dialoog levendig blijft. Dat de mensen praten over wat goed of mooi is voor de stad. Wat ze van de kleur vinden, of zoveel kleine woningen nodig zijn. Wanneer die collectieve tuin nou écht af is.”

“Ik hoop dat mensen de aandacht die we erin stopten, voelen. Dat je ziet dat hier een gebouw staat, dat met veel liefde is ontworpen.”

Prijsuitreiking

In 2023 reikt Arcam voor de 16e keer de Amsterdamse Architectuurprijs (A.A.P.) uit aan de architect en opdrachtgever van het beste Amsterdamse gebouw van het afgelopen jaar. Op 2 mei organiseert Pakhuis de Zwijger een avond met drie genomineerden, waaronder Studioninedots en Ymere. Op 10 mei vindt de prijsuitreiking van de Gouden A.A.P. plaats in de Rode Hoed in Amsterdam.

Studioninedots won in 2021 met het project Westbeat zowel de publieks- als de juryprijs van de Gouden A.A.P.
De naam Jakoba verwijst naar Jakoba Mulder, architecte en vanaf 1958 hoofd Stadsontwikkeling van Amsterdam.