Historische Kring Heemskerk: PWN zorgt al honderd jaar voor zuiver drinkwater

Inmiddels is een nieuwe vervangster aangesteld, die als 'ad interim' het vertrouwen van de provincie in PWN moet herstellen. Zaken die van groot belang zijn, zoals de leveringszekerheid staan als speerpunten hoog op de agenda. En dat alles terwijl PWN dit jaar precies een eeuw oud is.

Ontstaan

Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland ontstond op 1 januari 1920, nadat het provinciebestuur de Zaanlandsche én de Alkmaarse Waterleiding had overgenomen, die toen nog in het bezit waren van de Maatschappij tot Exploitatie van Waterleidingen in Nederland.

Heiloo was de eerste gemeente die in dat eerste jaar op het leidingnet werd aangesloten. Even ten noorden van Wijk aan Zee werd het bestaande waterwingebied uitgebreid en vernieuwd. In de jaren dertig van de vorige eeuw kocht de provincie grote stukken duingebied aan om de waterwinning veilig te stellen. In 1934 droeg zij het beheer van deze gebieden over aan PWN. De laatste grote fusie vond plaats in 1996 toen Water Leidingduin Zuid-Kennemerland (WLZK) opging in PWN. Zo ontstond een natuurgebied dat zich uitstrekt van Zandvoort tot Schoorl. In Zuid- Kennemerland worden de diverse delen van het duingebied door middel van wildbruggen met elkaar verbonden. Plannen in die richting zijn er ook voor het duinreservaat benoorden het Noordzeekanaal. PWN beheert tegenwoordig zo'n 3.700 hectare aan natuurgebied en levert 112 miljoen kuub drinkwater per jaar.

De Kruisberg

Het duingebied van Heemskerk heeft altijd in het teken gestaan van ontginning en ontwikkeling. Ooit was er landbouw rondom boerderij De Kruisberg. Maar verstuiving, vraat door konijnen, verdroging en vernatting zorgden ervoor dat de landbouw uit dit gedeelte van het duingebied verdween. Vanaf 1934 tot 1967, met een korte onderbreking van 1961 tot en met 1963, zijn er veel werklozen actief geweest in het duingebied.

In de werkverschaffing tijdens de vooroorlogse crisisjaren werden onder leiding van de Ontginningsmaatschappij Noord-Holland, de Nederlandse Heidemaatschappij (later Heidemij) diverse werken uitgevoerd. De voornaamste daarvan bestonden uit het diepspitten van duingronden ten behoeve van de aanleg van bos en van wegen, vastleggen van stuivende duinen en het afzanden van enkele percelen. Men maakte onderscheid tussen 'werkverruiming' en 'werkverschaffing'. Het doel van 'werkverruiming' was de uitbreiding van de bestaande werkgelegenheid. De werknemers ontvingen loon op basis van een cao-vastgesteld loon. Bij 'werkverschaffing' ging het meestal om ongeschoold werk dat verricht moest worden. De lonen waren hier gerelateerd aan de steunuitkeringen voor werklozen. In 1937 werd voor het eerst een proef gehouden met jeugdige werklozen. Zij werden drie maanden tewerkgesteld in het duingebied, waarbij ze 40 cent per dag ontvingen en, als zij alle dagen kwamen, een werkoverall. Naast de jeugdige werklozen waren er ook volwassen werklozen, die gebukt gingen onder de 'gesel der werkloosheid'. Vanaf midden jaren zeventig vond ook uitbreiding plaats in de drinkwatervoorziening.

Wim Mensink en Jan Lagrand

In 1975 werd het sterk verouderde pompstation in Wijk zaan Zee vervangen door een nieuw, dat de naam van Wim Mensink kreeg, een provinciebestuurder die veel voor het waterleidingbedrijf heeft betekend. Ook het oude infiltratiegebied werd op de schop genomen. In plaats van een kanaal werden er nu 'infiltratiepanden' aangelegd. Die worden vandaag de dag nog steeds gebruikt om water te zuiveren. En in 1999 werd in Heemskerk het nieuwe drinkwaterproductiebedrijf 'Jan Lagrand' geopend. Een fabriek waar voorbehandeld IJsselmeerwater door middel van membraantechnologie wordt verwerkt tot onthard water.