Straaljager bij Verkeerstoren moet historisch verhaal vliegveld Ypenburg compleet maken

In zijn zoektocht naar een ruimte waar hij radiometingen voor zijn bedrijf Solidbuild zou kunnen verrichten, stuitte Jacques Schaaf zo’n acht jaar geleden op de verkeerstoren in Ypenburg. “Hij stond te koop, via een veiling werd het van mij.” Met een hoofdknik naar buiten, verklaart hij zijn aanschaf van destijds: “Daar staat een kooi van Faraday van TNO waarin ik metingen kan doen.”

Vervallen

De Verkeerstoren was op dat moment vervallen. “Er was geen bestrating omheen, en door lekkages vanuit de koepel waren de verdiepingen eruit gerot”, vertelt Schaaf die de toren daarop herstelde en opknapte. Hij vervolgt: “Hierdoor was het eigenlijk te mooi geworden om voor mijn bedrijf te gebruiken. Bovendien was het niet handig dat ik voor metingen telkens naar buiten moest.” 

Museum

Sinds vorig jaar is de toren van waaruit ooit de opstijgende, landende en taxiënde vliegtuigen door verkeersleiders werden begeleid, dan ook ingericht als museum. “Mensen die hier als verkeersleider hebben gewerkt, kwamen een kijkje nemen en deden hun verhaal. Hierdoor werd ik vanzelf enthousiast over de geschiedenis van de verkeerstoren”, licht Schaaf de nieuwe bestemming toe. 

Vliegveld Ypenburg

De verkeerstoren maakte ooit deel uit van het, toen nog op Rijswijks grondgebied gelegen, vliegveld Ypenburg. Dit vliegveld was van 1936 tot 1991 in bedrijf. Aanvankelijk als civiel, en later als militair vliegveld. Ook maakte de koninklijke familie er regelmatig gebruik van en werden er in de loop der jaren tal van vliegshows gehouden.

Slag om Den Haag

De luchthaven is vooral bekend om de Slag om Den Haag, mei 1940. Tijdens deze slag woedde op en rond het veld enkele dagen strijd, waarbij Ypenburg beurtelings in Duitse en in Nederlandse handen viel. Doordat de Nederlandse troepen de Duitse invasie aanvankelijk een halt wisten toe te roepen, konden koningin Wilhelmina en de regering naar Londen vluchten. 

Koude oorlog

Minder bekend is dat Ypenburg in de jaren vijftig tijdens de Koude Oorlog eveneens een belangrijke militaire rol speelde, namelijk bij de levering van de eerste Amerikaanse straaljagers, de Sabres F-86, aan Europese bondgenoten. “Het was het eerste vliegtuig dat door de geluidsbarrière brak”, aldus Robert Plat, vrijwilliger bij de EWI Studieverzameling van TU Delft. De honderden Sabres kwamen destijds aan in de Rotterdamse haven en werden dan over de weg vervoerd naar Ypenburg. Hier werden ze vervolgens klaargemaakt voor diverse Europese landen.  Het toestel moest in de Koude Oorlog weerstand bieden aan de Russische MIG. 

Bruggen omhoog takelen

Over het vervoer van Rotterdam naar Ypenburg hebben Schaaf, Plat en donateur van de Verkeerstoren, Bart Slager, nog wel een mooi verhaal. “Omdat de spanwijdte van de vleugels 11 meter was en de snelwegen in die tijd niet breder dan 4 meter waren, moesten onderweg bruggen omhoog worden getakeld, anders konden de Sabres niet passeren”, vertellen de heren. En ook veroorzaakte de training van buitenlandse piloten op Ypenburg destijds opschudding onder de bevolking. “Op de Sabres bestemd voor Joegoslavië prijkten een rode ster. Toen de Joegoslavische piloten in ‘56 boven de Noordzee instructierondjes vlogen, dacht de bevolking vanwege die ster dat de Russen waren gekomen”, vertelt Schaaf terwijl hij een exemplaar van dagblad Trouw laat zien waarin over dit voorval wordt geschreven. 

Demonstraties

Schaaf, Plat en Slager doen in hun vrije tijd hun uiterste best om het verhaal over dit toestel en de functie van de verkeerstoren zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen. Zo geeft Plat uitleg en demonstaties van de instrumenten van de Sabre F-86 tijdens speciale evenementen en struinen ze veilingsites als Ebay af om dat laatste, nog ontbrekende metertje op de kop te tikken.

Toestemming

En bij die collectie hoort volgens de drie mannen een echt exemplaar van de Sabre F-86. “We hebben er al één op het oog, die staat nu in Teuge. Schaaf heeft voor het toestel ook al een plek in gedachte: de groenstrook voor de Verkeerstoren. “We hebben daarvoor al toestemming van burgemeester Jan van Zanen. Hij was hier laatst tijdens ons Koude Oorlog-weekend. We hebben toen gevraagd of het goed was dat daar de Sabre zou worden geplaatst en hij zei ja, zijn secretaresse schreef het op.”

Schaaf denkt dat het sowieso een goed idee is om een vliegtuig bij de verkeerstoren te plaatsen. “Nu krijgen we nog regelmatig de vraag of dit een vuurtoren is. Met zo’n kist voor de deur wordt de functie van het gebouw meteen een stuk duidelijker.”

Kosten

De kosten voor de hele operatie schat de directeur van de Verkeerstoren op zo’n 24.000 euro. Mocht het met het wijkbudget niet lukken, dan denkt hij voor de verwezenlijking van het project aan een inzamelingsactie. Want één ding staat voor de mannen vast: die Sabre moet er komen!