Ontroerend en beklemmend relaas over drie jaar schuilen in Waterland

Algemeen
Don Bijl overhandigt het boekje van Meijer van der Sluis aan zijn dochter Mirjam en kleinzoon Jotam.
Don Bijl overhandigt het boekje van Meijer van der Sluis aan zijn dochter Mirjam en kleinzoon Jotam. (Foto: Han Giskes)

PURMEREND - 'De ultieme overwinning', noemde Meijer van der Sluis de geboorte van zijn eerste kleinkind. Het was de invulling van de belofte die hij deed op 7 mei 1945. Hij liep die dag samen met zijn broer Simon, na drie jaar onderduiken, terug van Purmerend naar Amsterdam. Hun ouders en zusje waren weggevoerd naar Auschwitz, ze wisten dat ze alles kwijt waren. Ze beloofden elkaar dat ze de familie weer zouden laten verrijzen. Ook nam Meijer zich voor het verhaal van wat hen was overkomen door te geven. Deze tweede belofte werd afgelopen vrijdag bekrachtigd in het Waterlands Archief. Waar het eerste exemplaar van zijn boek 'Van het ene onderduikadres naar….' in aanwezigheid van een groot deel van de familie, door burgemeester Don Bijl werd uitgereikt aan zijn dochter Mirjam en kleinzoon Jotam.

Meijer zelf was er helaas niet bij, hij overleed op 1 januari dit jaar op 93-jarige leeftijd. Hij zou op deze bijzondere bijeenkomst oog in oog hebben gestaan met Herman Moerbeek, Cootje Logger en Kristoffer Schipper, de nazaten van drie van hun onderduikgevers in Purmerend. Maar ook met Tineke de Vries. Zij zat, samen met haar moeder, in dezelfde periode bij Logger ondergedoken. Van de in totaal 14 onderduikadressen verbleven Meijer en Simon het langst bij de familie Moerbeek op de Achterdijk, bij de familie Braam in het Rode Dorp waar nu het stadhuis staat, en boven de apotheek van Gerard Logger in de Peperstraat.

Don Bijl geraakt

Don Bijl, die het voorwoord schreef in het boek, was zeer geraakt door het verhaal, vertelt hij in zijn toespraak. "Het verhaal van één gezin, het kleine en menselijke, heeft soms meer impact dan het grote geheel vol met onvoorstelbaarheden. Het heeft ook extra lading omdat het in onze eigen stad heeft plaatsgevonden. Het pand in de Peperstraat staat er nog bijna net zo bij, maar daar kijk je nu toch heel anders naar als je weet hoe zij daar op zolder hebben gewoond. De angsten van hen en de onderduikgevers die verantwoordelijkheid hadden genomen hiervoor en voor hun eigen leven moesten vrezen. Een troost is dat het verhaal is vastgelegd en wordt verspreid. Wij zullen er in het kader van 75 jaar vrijheid ruim aandacht aan geven."

Via vriend in contact met scholen

Meijer kwam via zijn vriend Sjoerd van Leeuwen die al vele jaren rondleidingen geeft in Joods Amsterdam, in contact met lagere scholen. Daar vertelde hij door de jaren heen over zijn ervaringen. De laatste jaren werden daar ook aantekeningen van gemaakt die Sjoerd en Gerrit Schepers uitwerkten. Dit legde de basis voor het boek dat Jaap Haag, oud-medewerker van het Waterlands Archief, samenstelde en dat met hulp van velen en dankzij verschillende sponsoren kon worden uitgegeven.

Onder deze ook het 4 en 5 Mei Comité Purmerend. "Het is een aangrijpend, beangstigend, ontroerend en bemoedigend verhaal", aldus voorzitter Dick Blokker. "Over wat mensen elkaar kunnen aandoen. En over twee jongens die op de bonnefooi naar Noord-Holland trekken en aankloppen bij onbekende mensen. Daar is moed voor nodig. Ook bij de helpers die hun eigen leven op het spel zetten door de jongens een schuilplaats te geven of daarbij te helpen. Ontdekking en verraad lag altijd op de loer. Zij bleven in leven omdat andere mensen hun eigen leven en gezin op het spel zetten. Meijers boek is een eerbetoon aan al deze mensen."

Kleinzoon als verteller

Wanneer Meijer door zijn hoge leeftijd soms verhinderd werd zijn 'spreekbeurten' te doen nam zijn kleinzoon Jotam de rol van verteller over. En hij zal dat blijven doen, verzekerde hij de toehoorders vrijdag. "Met de zes kinderen, vier klein- en vier achterkleinkinderen hebben Meijer en Simon de belofte van toen vervuld. Met het boek is ook hun verhaal vereeuwigd en dat van anderen. Want zolang iemand herdacht wordt blijft hij of zij leven. In het boekje staan ook de herinneringen aan zijn ouders en zusje, zij zijn niet met hem gestorven. Daarvoor zijn wij de schrijvers eeuwig dankbaar. En het is natuurlijk zo dat zonder de onderduikgevers ik nu niet voor u had gestaan. Wie één leven redt, redt de hele wereld."

Het boek is voor € 12,50 te koop bij Het Purmerends Museum + winkel, Waterlands Archief en boekhandel Het Leesteken.

De volgende generaties: dochter Mirjam en achterkleindochter Ella.
De volgende generaties: dochter Mirjam en achterkleindochter Ella.
Don Bijl temidden van de nazaten van de onderduikgevers: Cootje Logger, Herman Moerbeek  en Kristoffer Schipper (r)