“Ik was niet bang, ik wilde gewoon alles in beeld brengen”

Door Shelley Zuizewind

Expositie Tien voor elf: De bijna-ramp van de Speeltoren geopend

“De bezorgdheid en de angst van de Edammers kon ik heel duidelijk voelen en dat herinner ik mij nog heel goed”,  aldus de 77 jarige Van Flymen die sinds vier jaar in Edam woont. Samen met Marianne Jonkman-Klok, werkzaam voor De Stadskrant en tevens in het archief van Van Flymen,  startte hij het project over de bijna-ramp dat naar eigen zeggen uit de hand gelopen is. “Maar wel op een goede manier”, benadrukt hij. Het project bestaat uit een fotoboek met interviews met Edammers die vertellen over de bijna-ramp, de expositie met ruim 100 foto’s die te zien is in het Edams Museum en een documentaire die in september op tv wordt uitgezonden. Jonkman-Klok stuitte 3 jaar geleden bij toeval op de foto’s van de bijna-ramp. 

5 fotorolletjes

“Alhoewel ik mijn hele leven in Edam woon, kende ik het verhaal over de gebeurtenis nog niet. Mijn opa, inmiddels overleden, had notabene een reisbureau onder de Speeltoren maar ik heb hem er helaas nooit over horen praten. Ik kwam de foto’s van de bijna-ramp tegen in het archief van Barton en ging op onderzoek uit. Later bleek dat hij wel 5 rolletjes had volgeschoten op de dag van bijna-ramp zelf en de dagen erna. Bijzonder om te zien. Het zijn prachtige foto’s en er zijn er toen maar twee geplaatst in de krant. Nadat hij zijn nieuwsfoto’s had ingeleverd bij de redactie van de krant is hij weer teruggegaan omdat de gebeurtenis hem intrigeerde.” Van Flymen: “Met man en macht werd gewerkt om de toren stutten en een grote kabel werd gespannen...dat was heel vreemd om te zien, er hing een gespannen, angstige sfeer. Men was bezorgd, logisch. Als de toren zou omvallen dan was de schade natuurlijk enorm geweest…” Maar dat gebeurde niet. Het ging net aan goed. De toren werd- met grote kabels- gezekerd. Maar Van Flymen was niet bang. Hij klom zelfs in de toren die dag, met een beetje hulp van een bouwvakker die dat wel vond kunnen. Jonkman-Klok sprak diverse mensen over de gebeurtenissen, ook de bouwvakker die de fotograaf hielp. “Barton werd al heel snel weer uit de toren gehaald door de politie. Het was natuurlijk enorm gevaarlijk, maar hij ging blijkbaar helemaal op in zijn fotografie-werk…”

Wellicht zou ik nu andere beelden hebben gekozen voor de krant

“Nee ik was niet bang”, vertelt Van Flymen. “Ik wilde gewoon foto’s maken en alles goed in beeld brengen vanuit de verschillende perspectieven, ja dan moet je soms omhoogklimmen…Ik dacht er helemaal niet bij na…” De onverschrokkenheid van Van Flymen leidde tot diverse foto’s die de bijna-ramp en de ontreddering van de Edammers goed in beeld brengen. “Het was ook heel heftig. Edammers die vlak bij de Speeltoren woonden werden dezelfde middag nog geëvacueerd’, vertelt Jonkman-Klok. ‘s Nachts werd besloten dat er nog meer mensen weg moesten uit het gebied, zo ook de bakker en zijn gezin. “Deze foto is later in de krant gepubliceerd en de foto waarop de burgemeester door het puin loopt. Dit zijn nieuwsfoto’s. Wellicht zou ik nu- als ik de foto’s zo bekijk-andere beelden hebben gekozen. Misschien wel die ene waarop je ambtenaren ontredderd ziet staan op de brokstukken, maar ja, ik had een deadline…en toen koos je de foto’s van negatieven in een donkere kamer. Heel anders dan nu”, aldus Van Flymen.

 Stuk voor stuk bijzondere verhalen

Voor het boek dat Van Flymen en Jonkman-Klok hebben gemaakt, hebben ze diverse mensen gesproken. “Stuk voor stuk bijzondere verhalen”, vertelt Jonkman-Klok. “Maar het verhaal van de buurmannen die letterlijk onder de Speeltoren woonden, de scheuren in de muur zagen en er een glasplaatje overheen plakten en dit meteen weer zagen breken-en zo wisten dat het helemaal fout zou gaan- is wel het meest bijzondere verhaal. Die mannen waren er al helemaal niet gerust op dat het bijgebouw werd gesloopt waardoor de boel is gaan verzakken…” Van Flymen: “En sommige mensen konden nog steeds geëmotioneerd reageren of met hun vuist op tafel slaan dat ze er met hun hoofd niet bij kunnen dat die toren op omvallen stond…, en dat is heel begrijpelijk... Het is een belevenis-expositie zoals je dat noemt, daarom hebben we ook gebruikgemaakt van licht- en geluidseffecten om de sfeer van deze dag en nacht dat de bijna-ramp zich voltrok goed na te bootsen. Ik ben heel trots op het resultaat van de expositie”, aldus Van Flymen. 

Nieuwsgierig?  Bekijk www.edamsmuseum.nl en  www.tienvoorelf.nl voor meer informatie.