De Vergulde Coorenmaet weer terug in de Valkestraat
HAARLEM - Sinds 30 november hangt er in de Valkestraat weer dezelfde 17de-eeuwse gevelsteen die lang in de muur van nummer 6 – het voormalige huisje van korenmeter Theunis Jans - hing, maar na de sloop in 1920 van de huisjes 2, 4 en 6 naar de binnenplaats van de voormalige woning van Pieter Teyler in de Damstraat verhuisde.
Door Willem Brand
De gevelsteen, die bekend staat als De Vergulde Coorenmaet’, is weer terug in de Valkestraat en hangt met bouten en hoeklijnen aan de monumentale 18de-eeuwse buitenmuur van het Teylers Hofje. Inmetselen mocht niet van de huidige eigenaar Hendrick de Keyser.
Voorstelling
De voorstelling gaat over het beroep korenmeter, de tekst eronder is er eentje met een knipoog: ‘Houdt maat, want het is een wijs man die maathouden kan’. Gevelsteenkenner Peter van Graafeiland: “In zijn ene hand heeft de korenmeter een schep, in de andere een bierpul. Dat duidt erop dat hij wel een pintje lustte.” Dankzij Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem is de steen gerestaureerd en herplaatst.
Onthulling
De gevelsteen terugplaatsen op de betonnen tuinafscheiding waar vroeger Valkestraat 6 stond was geen optie, dus stelde SGVH voor de monumentale buitenmuur verderop in de straat te gebruiken. Die gemetselde muur is de tuinafscheiding van het Teylers Hofje. Vanaf het Spaarne gerekend zit de steen in het derde muurvlak. Boven de steen zit een afwateringstrip. De onthulling werd gedaan door Niels Teves, een van de directeuren van de Teyler Stichting, wethouder Monumentenzorg Floor Roduner en Hugo Knuttel, directeur van Hendrick de Keyser.
Fundatiehuis
Bij de restauratie in 2021 van de vroegere woning van Pieter Teyler werkte restaurator Myrthe Smith in opdracht van de Teyler Stichting aan de restauratie van wapenschilden op nummer 25 en de gevelsteen De Hertog van Brandenborch op 23. Martin Busker (SGVH), oud-restauratie-architect, nam op een dag een kijkje en bemerkte dat de Vergulde Coorenmaet niet meer op zijn plek hing. Lang verhaal kort: hij stelde de Teyler Stichting voor om de steen te herplaatsen. SGVH-adviseur Peter van Graafeiland deed kleurenonderzoek waarna Myrthe Smith werd gevraagd de steen te herstellen en te polychromeren.
Korenmeter
Peter van Graafeiland, die werkt aan zijn magnum opus over gevelstenen en huisnamen, vertelde na de onthulling over het verdwenen beroep. “Hij en zijn 25 collega’s waren verantwoordelijk voor de registratie van de hoeveelheid graan, die vroeger per schip de stad werd aangevoerd. Hij verdeelde het graan onder de Haarlemse afnemers, zowel bakkers als particulieren. Eerst vulde hij de korenmaat tot boven de rand met koren en daarna streek hij met een stok het overtollige koren af. De uitdrukking ‘aan de strijkstok blijven hangen’ komt van de graanhandel.”
