‘Vijftig jaar één grote familie op Zuiddijk’

Jan (75) en Jelly (77) Vis kochten 50 jaar geleden café ’t Sluisje in Zaandam

Vader Abraham zong zo treffend over zijn ‘Kleine café aan de Haven’: een plek waar de mensen gelijk zijn en tevree. Waar de voetbalclub aan de muur hangt, je geld of wie je bent niet meetelt en ’t glas is gespoeld in ’t helderste water. Precies zo’n kroegje is ’t Sluisje. Stamgasten hebben de muur volgehangen met foto’s die ieder een verhaal waard zijn om te vertellen. Verhalen aanhoren én vertellen kunnen Jan (75) en Jelly (77) over een halve eeuw werken in hun café.

‘Weer in de kroeg’

Hun horeca-avontuur begon in 1971 toen Jan zijn baan als kantoorbediende vaarwel zei en hij samen met Jelly ’t Sluisje op hun naam zette. “Hij moest eerst nog tien weken doorwerken bij zijn oude baas. Maar wij stonden ook al ’s avonds achter de tap”, vertelt Jelly. “Overdag op kantoor, ’s avonds door in het café; dat ging natuurlijk niet goed. Na zes weken zat Jan er doorheen en heb ik tegen z’n baas gezegd: ‘Jan komt niet meer bij jullie werken. We hebben nu een eigen zaak!” Jan: “Ik bezocht op m’n veertiende al het café en daar zat ik weer in de kroeg….” Hij zegt het breeduit lachend.

Ervaring in werken in het café was er wel, al is een eigen zaak drijven een ander ding. “Ik had wel meegelopen bij cafés als Huize Lammers en het Stationskoffiehuis. Laatstgenoemde was gevestigd tegenover het oude NS station in Zaandam”, vertelt Jan over zijn begin in de horeca.

Jan zijn wieg stond op het Vissershop. Jelly komt uit Friesland. Gelukkig voor Jan verhuisde het gezin van Sneek naar Krommenie en kwam hij Jelly in het Zaanse tegen. Los van een leven als kastelein werd er gewoon een gezin gesticht. Jelly nam grotendeels de taak van huismoeder op zich voor de twee kinderen. Jan sprong in het gezinsleven bij waar mogelijk.

Het was hard werken, maar de passie voor het vak bleef en bestaat na 50 jaar nog steeds. Door de week ging het café al om 8.00 uur open om de schippers van de Bruynzeel houtboten die lagen te wachten op het schutten, te voorzien van koffie ‘(en soms wat sterkers’). ’s Avonds kwamen de stamgasten knobbelen, biljarten en een pilsje pakken onder een goed gesprek. “Toen had je nog het borreluurtje na het werk. Prachtig voor de omzet”, herinnert Jan.

“Waar is de tijd gebleven? We waren één grote familie. Heerlijk! We zijn dankbaar voor de mooie jaren en de warmte die we altijd van onze gasten hebben ontvangen. ’t Sluisje heeft altijd veel vaste gasten gehad. Gezellige mensen uit de buurt. Veel ‘Hoppenezen’. Melkboer Klaas Onrust leverde zijn producten aan de deur bij de sluiskant waar de toegang tot onze woning was. De bierfusten gingen door de linker deur het café in”, zegt Jelly.

De klant was én is koning bij ‘t Sluisje. Dochter Wendy Kok nam in 2013 het stokje over van haar ouders. Ze is opgegroeid in het café en legt met hetzelfde gemak contact als Jan en Jelly. Al ging de kroegwereld pas voor haar open op latere leeftijd.

Luisterend oor

“De cafédeur was in haar jongste jeugd verboden toegang. Daar werden ook dingen gezegd die niet bestemd zijn voor een kinderoor”, zegt moeder Jelly resoluut. Je hoeft haar geen knotjes te verkopen, dat is duidelijk. Jelly is een prachtig mens met een duidelijke mening. Ze heeft tot haar 75e meegeholpen bij het schoonmaken. Ook Jan is welbespraakt en rap van tong. Het harde werk en leven als cafébaas heeft beide echtlieden op gezonde manier alert gehouden. Twee mooie Zaandammers die half Zaandam een drankje hebben geserveerd. En een luisterend oor geboden.

“Je was ook sociaal werker. Je kende iedereen in de buurt en wist wat er speelde. De sigarenboer kwam bij ons z’n pilsje pakken, de slager op de dijk”, aldus Jan en Jelly. Je kunt beter noemen wie er niet voor de tap van ’t Sluisje heeft gestaan. Wie er niet zijn hart aan de tap heeft uitgestort. En wie er niet heeft gelachen of de liefde heeft gevonden. Daarnaast was het ook een plek waar het levenseind passend werd herdacht. In ’t Sluisje vond het wereldkampioenschap klaverjassen plaats, inclusief vermelding in het Guinness Book of Records. Het befaamde kerstklaverjastoernooi was 50 jaar vaste prik. Herinneringen: teveel om op te noemen. Te mooi om te vergeten.

“De klant is koning maar wij keizer. Nu zijn er protocollen hoe je als uitbater om moet gaan met klanten die een borreltje teveel drinken. Wij kenden onze klanten. Dat was ook andersom. We hadden mensen die om 12.00 uur binnenstapten voor het leggen van een kaartje en twaalf uur later pas weer vertrokken. Zonder problemen”, aldus het horeca-echtpaar.

Slingers in leeg café…

De horeca-familie mist de gasten. Maar de deur blijft door corona helaas op slot. “Afgelopen jaar was het voor de eerste keer dat ik met kerst gewoon thuis was en niet aan het werk”, zegt Wendy. Ze heeft wel slingers opgehangen aan de gevel en de tap waar ook het bord 50 jaar hangt. Maar het caféleven is nu al een jaar stilgevallen.

‘Inpakken en vergeten’

“Deze tijd moet je inpakken en vergeten”, zegt Jan. Net zoals de brand op 1 november 1992 dat een deel van het woonhuis trof. Foto’s uit die tijd? “Rottigheid moet je niet fotograferen” is het motto van Jelly.

Wat je wel moet fotograferen - en gepast eren - is het interieur van ‘t Sluisje. De prachtige houten dakspanten in de biljartruimte waar Ajaxvlaggen aan wapperen. De rookkamer. Alle foto’s aan de muur. De skipassen van de wintersportploeg als herinnering aan gezamenlijke vakanties....

Café ‘t Sluisje ‘Jan Vis’: al eeuwenlang onvervalste Zaanse horeca-historie die we samen moeten koesteren én steunen zodra de horeca weer open mag. Afgesproken?