Schiedamse Vrijheidsrok van bijzondere lapjes stof symbool voor ontroerende verhalen
Schiedam - Een DDR-zakdoek staat voor Anke symbool voor vrijheid. Haar wieg stond ‘achter de muur’ in het voormalige Oost-Duitsland, nu woont ze al tien jaar met man en kinderen in Schiedam. Ze stuurde haar stoffen zakdoek naar het Stedelijk Museum Schiedam als bijdrage aan de Schiedamse Vrijheidsrok. De rok bestaat uit meer dan vijftig lapjes en is van 21 juli t/m 30 augustus 2020 te zien in het entreegebied van het museum. Daar kan iedereen ‘m gratis bekijken. Zowel mannen als vrouwen deden mee. Fiene (5) stuurde een lapje in, evenals een bewoonster (97) van Frankeland, een woon- en zorglocatie in Schiedam.
‘We vieren dit jaar dat Nederland 75 jaar vrij is’, zegt Dorien Theuns, stadsprogrammeur van het Stedelijk Museum Schiedam. ‘In het verlengde vroegen we Schiedammers: Wat betekent vrijheid? En welk stukje stof hoort daarbij? ‘Als kind speelde ik vaak op het tapijt’, zegt Karin. ‘Misschien is spelen wel de ultieme vrijheid.’ Een bewoonster (92) uit Frankeland ziet ‘sjansen met leuke knullen’ als vrijheid, terwijl Jolanda - medewerker van Frankeland - haar moment van vrijheid heeft als ze na het werk haar mondkapje mag afdoen.
Schelpen
‘We kregen geweldig creatieve inzendingen met soms ontroerende verhalen’, vervolgt de stadsprogrammeur. Sommigen antwoorden gaan over de Duitse bezetting of het gebrek aan geloofsvrijheid. Iemand naaide schelpen op het lapje om haar verhaal te onderstrepen. Een vrouw verwerkte het borduurwerk van haar overleden oma (103). De DDR-zakdoek van Anke is aan de randen versierd met wol. ‘Je kon witte basiszakdoeken kopen en er dan zelf met gekleurd garen omheen haken’, vertelde Anke.
Verhalen delen
De Schiedamse Vrijheidsrok is de hedendaagse versie van de naoorlogse Nationale Vrijheidsrok. Destijds was het idee dat vrouwen samen aan een rok konden werken om op die manier hun (oorlogs)verhalen te verwerken. De rok stond ook symbool voor de wederopbouw: iets nieuws maken uit iets ouds. De uitbraak van het coronavirus haalde dit voorjaar een streep door het samen delen van vrijheidsverhalen voor de Schiedamse variant.
Oranje punten
‘We verstuurden onze patronen en ontvingen de lapjes daarom per post’, vertelt Theuns. ‘Zo werkten we op afstand toch samen.’ De ‘buurvrouw’ van het museum, Anita de Goot van het gelijknamige atelier aan de Hoogstraat 94, zette de rok in elkaar. De afgelopen maanden groeide de rok. In haar winkel gaven de lapjes ook ‘stof tot gesprek’. In de laatste fase voegt ze oranje punten toe en volgt daarmee de richtlijnen voor de oorspronkelijke Nationale Vrijheidsrok. De verhalen en de lapjes staan op de website van het museum en kun je in het museum lezen.
Naoorlogse Vrijheidsrok
Bijzonder is dat de Schiedamse Vrijheidsrok ook een lapje van een naoorlogse vrijheidsrok bevat. De moeder van Annemarie zat als tiener in een Jappenkamp, beroofd van haar vrijheid. Annemarie is kunstenaar en voegde een stukje transparante stof aan het lapje van haar moeder lapje toe. Mirjam, ook kunstenaar, stuurde een stukje stof van de overall van haar vader in. Voor hem was ‘op karwei gaan’ vrijheid; ‘lekker bezig met zijn kwasten, ondergrond, verf.’
Batik
Samen met ontwerper Barbara vormt ze het Ensemble collectief en vulde ze de rok aan met boventop. Die zal ook in het museum te zien zal zijn. De stofjes komen van de overgrootmoeder van Mirjams man, een bloesje van de Hongaarse moeder van een vriendin en batik van de Indische moeder van Barbara. Er zit ook een lapje bij van een halsdoek met de Nederlandse vloot en ‘onze zeehelden’, vertelt Mirjam. ‘Dat zorgde gelijk voor discussie, heel goed. Voor mij gaat vrijheid over in je kracht staan.’
