Piet van Stuivenberg: belangrijke vernieuwer van de beeldhouwkunst

Door Kor Kegel

Hij las in de sterren. Een hemel vol sterren inspireerde hem. Wat hij zag, vormde hij door in steen te beitelen en te hakken. Als beeldhouwer heeft hij een fysiek zwaar leven gehad en op zijn tachtigste was het lijf op, genezen van kanker weliswaar, maar versleten. En de sterren kon hij niet meer lezen, als gevolg van staar. Maar hij bleef blijmoedig. Hij is altijd optimistisch geweest. Piet van Stuivenberg had pretoogjes, en kraaienpootjes van het vele lachen.

Julianapark

Hij zat vaak voor het raam, in zijn woning op de hoek van de Anthonie Muysstraat en de Sint Liduinastraat. Hij keek dan naar het Julianapark, waar hij nog wel eens rondgeleid werd en het monument zag van zijn collega Pieter Starreveld. Hij woonde er niet slecht, maar had enig heimwee naar de Rotterdamsedijk. Daar had hij lang gewoond en gewerkt, in het rijtje huizen naast de Oosterkerk. Toen hier gesloopt werd, bleef zijn huis als enige nog een poos overeind – tot de nieuwbouw. Het leek een eerbetoon aan Stuif. Zijn belang als beeldhouwer was in Schiedam lang niet gekend, tot museumdirecteur Hans Paalman die eerste expositie aan hem wijdde.

Het Stedelijk Museum Schiedam houdt nu opnieuw een tentoonstelling van zijn werk, op verzoek van Schiedamse kunstliefhebbers die het tijd vonden voor een herwaardering. Piet van Stuivenberg (1901-1988) was een echte vakman en een harde werker, maar ook een vrije geest en een vernieuwer.

Pottenbakker

Hij begon al vroeg met beeldhouwen. Hij is pas twintig jaar oud, ambachtelijk opgeleid als steenhouwer en pottenbakker, als hij aan de Rotterdamse academie begint met een kunstopleiding. Aanvankelijk maakt hij herkenbare vormen, met name menselijke figuren. Al gauw wordt zijn werk vrijer en abstracter. In 1968 omschrijft Hans Paalman het kijken naar de sculpturen als ‘in de lijnen van het beeld op reis gaan’.

De meeste beelden zijn echter niet helemaal abstract. In hout en steen hakt hij veelvuldig het thema van moeder met kind. Hij werkt op een bijzondere manier. Hij ziet de beelden van tevoren in het materiaal verborgen zitten en vindt het zijn taak om ze zichtbaar te maken. Zonder schets of voorstudie hakt hij zijn vormen direct uit de steen of het hout. Zo ‘bevrijdt’ hij de vorm uit het materiaal. Het verklaart de titel van de tentoonstelling: ‘Verborgen in steen’.

In 1949 ontvangt Piet van Stuivenberg zijn eerste opdracht voor een werk in de openbare ruimte. Het wordt het eerste abstracte beeld in Rotterdam. Op 67-jarige leeftijd heeft de beeldhouwer zijn eerste museale solotentoonstelling in museum Boymans-van Beuningen, welke naam je tegenwoordig anders schrijft. Hij brengt zijn tijd het liefst door in de werkplaats, maar hij sluit zich ook aan bij vooruitstrevende kunstenaarsgroepen als Vrij Beelden en R 33. Met zijn kunstenaarscollega’s zet hij zich in voor de waardering van de moderne kunst. De kunstenaar is echter ook een man van weinig woorden en zijn werk aanprijzen ligt hem niet. “De één praat honderd uit en kan het mis hebben, de ander zwijgt en kan het ook mis hebben. Ik zwijg liever,” is een gevleugelde uitspraak, waar het museum aan refereert. Het zal ongetwijfeld te maken hebben met de tijd dat hij zo arm was als een rat en om een boterham te verdienen graven stond schoon te schuren op de rooms-katholieke begraafplaats beneden aan de Vlaardingerdijk.

‘Verborgen in steen’ toont de beeldhouwkunst van Piet van Stuivenberg tot en met zondag 15 januari. De sculpturen, grotendeels afkomstig uit zijn persoonlijke nalatenschap, spreken voor zichzelf.