Hoe Henriette een park naast Leo kreeg

Shirley Brandeis

Als u binnenkort een kijkje gaat nemen in het park en bij het informatiebord, dat ook woensdag 12 april werd onthuld, een schoteltje met vijf of zes snoepjes ziet staan, en wilt weten waarom, lees dan vooral door. U weet dan inmiddels dat de groenstrook, waar op zonnige dagen wordt gespeeld, gesport en vertoefd, naast het Leo Polakhuis de naam Henriette Schwarz heeft gekregen. Waarom de echtelieden nu zo romantisch en symbolisch naast elkaar vernoemd en gelegen zijn, leest u straks. Maar waarom een naam? Moest dat stukje Osdorps groen nou echt een naam?

Historische waarde

Ja, vond buurtbewoner Maikel van Leeuwen. “Deze groenstrook verdient wel wat meer liefde en aandacht. Er komen veel mensen en het heeft met de Osdorperweg, die erdoorheen loopt en een van de oudste wegen van Osdorp is, ook enige historische waarde.” Die liefde en aandacht kwam er met verlichting en bankjes. Alleen een naam ontbrak nog. Van Leeuwen en partner Hélène de Bruine bekeken de plek, zagen het Leo Polakhuis en kwamen met het idee de vrouw van Polak, die hun gezamenlijk humanistische werk succesvol voortzette na zijn dood, te eren met een parknaam. De gebiedsmakelaar van de gemeente was enthousiast, medewerkers van het Leo Polakhuis ook en, niet onbelangrijk, familieleden van Leo Polak en Henriette Polak-Schwarz ook.

Macaroni
Kleindochter Meriette Samama, kind van de jongste van drie dochters van Leo en Henriette, nam de aanwezigen voorafgaand aan de onthulling mee in niet alleen het succes van het werk van haar grootmoeder, maar ook in de grootmoeder zelf. De oma die ze tot aan haar volwassen leven kende. De chique oma, die in de Tweede Wereldoorlog vanwege hun Joodse afkomst haar moeder, zus, echtgenoot en een van haar drie dochters had verloren. De lieve oma die wist hoe ze haar kleinkinderen kon verwennen. In het geval van Meriette met macaroni met ham en kaas (met een korstlaagje erop) of met een uitje naar de bioscoop of een ijsje halen in de stad. En de oma waar je bij het wakker worden een schoteltje met vijf of zes snoepjes naast je bed vond. “Naast de grote dingen die ze deed, had ze ook oog voor het kleine.” Elke ochtend zo’n schoteltje bij het informatiebord in het park, grapte een aanwezige toepasselijk.

Zelfstandig denken

Een van die vele grote dingen was, naast de oprichting van het Humanistisch Verbond, het openen van enkele tehuizen waar ouderen zonder geloof konden wonen. Dat waren het A.H. Gerhardhuis in Slotermeer, het Rosa Spier Huis voor seniore kunstenaars in Laren en het Leo Polakhuis in Osdorp. De tehuizen voorzagen duidelijk in een behoefte in een samenleving waarin niet iedereen meer katholiek, protestants of gereformeerd was. Het Leo Polak vierde vorig jaar het vijftigjarig bestaan. Leo Samama, kleinzoon van Henriette en Leo, was daarbij aanwezig. Hij vertelde woensdag over het vrije denken, het zelf nadenken wat goed en kwaad is, dat zijn grootouders zó belangrijk vonden. “Zeker in deze tijd, waarin je soms niet weet of informatie waar is of niet, is dat belangrijker dan ooit.” In het tehuis aan de ene kant van de Baden Powellweg en het park aan de andere kant, ziet hij een mooie symboliek. “Net niet tegen elkaar aan, dus als zelfstandige denkers. En toch vlak naast elkaar, zoals het in een goed huwelijk hoort.”

Geef Straten een Gezicht

Na de onthulling van de parknaam door initiatiefnemer Maikel van Leeuwen onthulde Leo Samama samen met de jonge Micha Bringmann, achterachterkleinzoon van Henriette Schwarz, een informatiebord. Het bord bevat een korte biografie en een portret van Henriette Schwarz, met Leo Polak aan haar zijde. Paul Fennis en Shirley Brandeis (van de Westerpost) stelden dit samen. Met Geef Straten een Gezicht, dat Fennis in 2010 begon, zijn zo al bijna vijfhonderd straten, bruggen en parken in Amsterdam voorzien van naamduiding, van een gezicht, van een stukje geschiedenis. Dankzij een bewonersinitiatief weten alle in en rond het park vertoevende mensen nu wie Henriette Schwarz was. Leo Polak kijkt vanaf de overkant toe.

Het Henriette Schwarzpark is al opgenomen in Google Maps.