Verborgen schatten van Haarlem (1): veldtelefoon
HAARLEM - Wat als het nachtkastje van je oma eens kon praten? En welk geheim schuilt er achter die ene zilveren ring? In deze nieuwe rubriek licht de Snuffelmug, Haarlems meest veelzijdige kringloopwarenhuis, een aantal exclusieve producten uit de winkel uit. Met (soms meer dan) bijzondere achtergrondverhalen.
“We starten met een veldtelefoon”, aldus Bernice Bartling van de Snuffelmug. “Bij uitstek een product met een bijzonder verhaal. Als deze telefoon toch eens kon praten…. De veldtelefoon werd namelijk en voornamelijk door het leger gebruikt om militaire berichten te versturen.”
Gebruik in de oorlog
Kort na de uitvinding van de telefoon (1889) testte het Amerikaanse leger een telefoon die bestand was tegen de omstandigheden van een oorlog, zo vertelt Bernice. “Vanwege de hoge kosten werd ervan afgezien om de veldtelefoon in productie te nemen. Ondertussen werden de telefoons verder ontwikkeld, maar pas in de Tweede Boerenoorlog (1889-1902) heeft het Britse leger de telefoon gebruikt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de veldtelefoon door meerdere legers veelal gebruikt.”
De veldtelefoon had een aantal voordelen. Zo waren de gesprekken door deze telefoon moeilijk af te luisteren door de vijand. “Men moest namelijk aangesloten zijn via een telefoondraad WD-1/TT. Daarbij waren de veldtelefoons niet storingsgevoelig, iets wat heel belangrijk was in die tijd.” Maar de telefoon had ook zo zijn nadelen. “De mobiliteit was beperkt, het aanleggen van de telefoonverbinding kostte veel tijd en mankracht. En het bereik was kort, doorgaans maar tien kilometer. Daarnaast waren de telefoons kwetsbaar tussen al het oorlogsgeweld.”
Door 2 man bediend
In het veld werd zo’n telefoon door twee man bediend, weet Bernice. “De één droeg de telefoon. De ander had een katrol met telefoonkabel op zijn rug. Meestal werden ze ook op een mobiele telefooncentrale aangesloten. Kenmerkend was het gebruik van batterijen voor de nodige energie en een slinger voor het opwekken van het weksignaal voor de tegenpost. Storen en afluisteren was alleen mogelijk als de telefoonkabel ontdekt was. Aangezien veldtelefoons voornamelijk achter het front gebruikt werden, was het zoeken naar de kabel lastig.” Maar de veldtelefoon is niet alleen gebruikt in de oorlog. “Ook in de huidige tijd - met radio en communicatiesatellieten - wordt van veldtelefonie gebruik gemaakt omdat het nauwelijks te storen of af te luisteren is.”
Eigen verborgen schat?
Volgende week een nieuwe Verborgen Schatten. Ook een product met een bijzonder verhaal? Mail dan naar redactiehln@rodi.nl.
