Royal ZAP op tijd in zetmaalrassen gestapt
Bij de teelt van aardappelen denken we aan tafelaardappelen en friet. Maar internationaal gezien is er ook een groeiende vraag van de industrie naar zetmeel, gewonnen uit aardappelen. Voor elke markt zijn verschillende rassen nodig, waarvan Royal Zap de pootgoedleverancier is. Zonder hoogwaardig pootgoed geen geslaagde aardappelteelt.
We gaan af op bevindingen van lokale telers
Royal ZAP is een coöperatie van op dit moment nog 30 aangesloten pootaardappeltelers die levering plichtig zijn. Daarnaast zijn er nog zo’n 100 telers, die op contract voor de coöperatie pootgoed vermeerderen. Op een deel van het sortiment rust kwekersrecht. In 2013, toen de coöperatie 100 jaar bestond, veroverde ZAP het predicaat Royal. In 2017 nam Royal ZAP het handelsbedrijf Semagri over. Semagri geniet bekendheid door het aanbod van zetmeelrassen, aardappelen met een relatief hoog gehalte zetmeel en daardoor geschikt voor de verwerkende industrie.
Gunstige overname
Volgens directeur Gerard de Geus heeft de overname zeer gunstig uitgepakt. ‘’Tien jaar geleden lag de handel in zetmeelaardappelen op één oor. De verwerkende industrie heeft zich hersteld door zich te richten op innovaties. Zetmeel vind je terug in allerlei producten van behanglijm tot puddinkjes en in tal van Europese landen schieten fabrieken uit de grond. Die industrieën kopen het pootgoed bij ons en zetten het zelf bij lokale telers uit.
’’ Omdat pootgoedtelers van Semagri naast vrije rassen ook monopolyrassen (beschermd door kwekersrecht) in het aanbod hebben, vangt Royal ZAP daar bovendien de royalty’s van. Volgens de Geus is het areaal pootgoed van Semagri sinds de overname gestegen van 200 ha naar ongeveer 500 ha.
Hoge mate van resistentie
Een tussenteelt van een zetmeelras heeft voor de aardappeltelers, en voor de telers van het pootgoed, andere voordelen. Zetmeelrassen zijn aldus De Geus resistent tegen cysteaaltjes. Gebruikelijk bij akkerbouwers in deze regio is een roterend bouwplan waarbij aardappelen één keer in de vier jaar op dezelfde grond terug komen. De Geus: ‘’Het probleem is namelijk dat aardappelen een cysteaaltje aantrekken dat aardappelmoeheid veroorzaakt. De enige remedie is vruchtwisseling met gewassen die hier niet vatbaar voor zijn, maar die zijn niet altijd even rendabel. Granen bijvoorbeeld leveren minder op dan zetmeelrassen.’’ Naast het feit dat deze rassen de cysteaaltjes als het ware verjagen, zijn ze volgens de directeur minder vatbaar voor wratziekte. Op proefvelden in heel Europa staan vergelijkingsproeven waarin bovendien van nieuwe rassen ook andere vatbaarheden voor Phytophthora, virus, droogte en Altenaria worden getest.
Stijgende vraag naar rood en langwerpig
Het areaal pootgoed van consumptie- en frietrassen van Royal Zap in de directe omgeving en Friesland is ca. 900 ha. Onderdeel van een breed aanbod van rassen, zijn een tiental eigen rassen voor de professionele teelt. De Geus merkt op dat Dunastar, vanwege de rode schil, in opkomst is.
Daarnaast neemt de vraag naar lange, ovale rassen toe in landen als Marokko, Tunesië en Irak. Ook voor dit sortiment geldt dat de coöperatie meewerkt aan proef- en demonstratievelden om de kwaliteit onder verschillende omstandigheden te beoordelen en de potentie van nieuw rassen in te schatten. Helaas konden die vorig jaar vanwege corona niet worden bezocht. ‘’We moeten nu afgaan op de bevindingen van lokale telers zelf’’, concludeert De Geus.
Effect Coronajaar
Royal Zap heeft zich in 2020 redelijk door het coronajaar heen geslagen. Het pootgoed is volgens De Geus grotendeels uitgeleverd, maar de afnemende telers ervan hadden vaak minder geluk. De vraag naar pootaardappelen in een aantal landen dat Royal Zap bedient is afgenomen en dat zet een druk op de prijzen.
Een ander probleem is de beschikbaarheid van zeecontainers, waardoor het plannen van de aflevering meer moeite kost dan normaal. Dat neemt niet weg dat medewerkers van de coöperatie en haar leden enthousiast de huidige piek verwerken.
‘’In Europese landen gaan de aardappelen nu de grond in. De afnemer wil ze het liefst vlak voor planten ontvangen, maar wij proberen natuurlijk zoveel mogelijk te spreiden. Op kantoor worden de benodigde papieren klaargemaakt en op afroep maken de pootgoedtelers de zendingen klaar’’, besluit De Geus.
Marktaandeel
In Nederland worden op zo’n 40.000 ha pootaardappelen geteeld. Royal Zap heeft een marktaandeel van 3,5%. Een afzetmarkt waar het bedrijf koploper is, is Egypte.
De kracht van de coöperatie is volgens directeur De Geus dat telers makkelijk binnen lopen. De lijnen zijn kort en het sortiment is breed. ‘’De NAK keurt ongeveer 550 rassen en wij zelf telen 70 rassen, waarvan wij 25 in licenties beheren.’’
