Zó wil de gemeente Rijswijkers helpen energie te besparen
Iedereen in Rijswijk moet de energierekening kunnen betalen. Toch lijdt een deel van de huishoudens aan energiearmoede: niet voldoende geld om hun woning warm te houden, of andere energie te gebruiken, bijvoorbeeld voor de koelkast. De gemeente wil inwoners helpen om dat wel te kunnen. Hóe precies, daar ging het dinsdag 18 oktober over tussen het college en de gemeenteraad tijdens de vergadering Forum Stad & Samenleving.
Door Debbie van Eijk
In een document ‘Aanpak bestrijding energiearmoede Rijswijk’ worden maatregelen genoemd die ervoor moeten zorgen dat minder mensen last hebben van een koud huis. De gemeente wil vooral inzetten op kortetermijn-maatregelen, zodat de energiekosten snel lager worden voor Rijswijkers. Ook wil de gemeente ervoor zorgen dat mensen snel hun woning isoleren – een oplossing voor de middellange termijn.
Geld van het Rijk
De Rijksoverheid heeft geld beschikbaar gesteld aan gemeenten om de energiearmoede te bestrijden. Dit geld is om huishoudens met een laag inkomen te helpen, maar ook om burgers te helpen met energiebesparende maatregelen. Daarnaast is er geld om slecht geïsoleerde woningen (met energielabel D of lager) te verbeteren. Vanaf 2023 kunnen gemeenten om dit geld vragen.
Lastig te bereiken
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 75% van de mensen met energiearmoede, in een corporatiewoning (een woning via Woonnet Haaglanden, red.) woont. De gemeente heeft de ervaring dat juist mensen die het geld hard nodig hebben, lastig te bereiken zijn: cadeaubonnen voor kleine energiebesparende maatregelen (zoals tochtstrips, LED-lampen of radiatorfolie) werden bijvoorbeeld niet opgehaald. Daarom wil de gemeente zich extra inzetten om die mensen te bereiken.
Zoals in de Schilderswijk
Hiervoor kijkt Rijswijk onder andere naar ‘project Olievlek’ in de Schilderswijk in Den Haag. Jongeren worden hier opgeleid tot energieambassadeurs. Die gaan bij mensen langs om advies te geven over hoe je energie kunt besparen. Ze laten het niet bij woorden, maar nemen ook meteen een energiebox mee met spullen die daarvoor gebruikt kunnen worden.
Jongeren gaan bij mensen langs om advies te geven
De jongeren gaan in winkelcentra staan om contact te maken met juist de moeilijk bereikbare Rijswijkers, maar kunnen ook op andere plekken mensen aanspreken. De gemeente heeft al een partij gevonden die hiermee wil starten in Rijswijk, in oktober 2022 al. De energieambassadeurs gaan dan mensen benaderen in de wijken 4 (Julianapark, Huis te Lande, Te Werve), 7 (Muziekbuurt, Wilhelminapark) en 9 (Stervoorde, Eikelenburg, Hoekpolder). Daar is volgens TNO het percentage energiearmoede hoog.
Meer communicatie
Naast project Olievlek wil de gemeente een communicatiecampagne uitrollen om huurders, woningeigenaren en VvE’s te bereiken. En er zijn tot november 2023 inloopspreekuren met mensen die vragen hebben over besparen op energie en de energierekening betalen. Om de mensen te bereiken die zelf niet om hulp vragen, wil de gemeente verder samenwerken met maatschappelijke partners zoals de GGZ, Voedselbank, energiemaatschappijen, maar ook met scholen.
Quickscans bij VvE’s
Voor VvE’s (Verenigingen van Eigenaren) is het vaak lastig om hun woningen te isoleren (door dak- en muurisolatie), omdat ze daar toestemming voor nodig hebben in een ALV (Algemene Leden Vergadering). Voor hen start de gemeente een project met Quickscans: voor 10 VvE’s wordt er een berekening gemaakt van de hoogte van de kosten om te isoleren, maar ook van de opbrengst. De gemeente hoopt dat dit woningeigenaren over de drempel helpt.
Pixabay
Gratis wasmachines
Een andere maatregel die tot energiebesparing moet leiden, bij de lagere inkomens, is de Witgoedregeling. Huishoudens met een inkomen tot 130% van de bijstandsnorm krijgen geld om nieuw witgoed (een wasmachine, vaatwasser, koelkast of koel-vriescombinatie) te kopen met minimaal energielabel C.
Wie het eerst komt, wie het eerst maalt
Om fraude te voorkomen, checkt het team van project Olievlek of er echt verouderde apparatuur bij iemand thuis staat en moet de bezorger van het nieuwe witgoed het oude witgoed daadwerkelijk afvoeren. Hiervoor wil de gemeente 400.000 euro beschikbaar stellen. Hierbij geldt: ‘Wie het eerst komt, wie het eerst maalt.’ Diverse raadsleden hadden hier, tijdens de vergadering op 18 oktober, kritiek op.
Voorzetramen
Nog een manier om mensen direct geld te laten besparen, zijn voorzetramen. Een voorzetraam is een frame met transparante krimpfolies dat tegen het originele raam wordt geplaatst. Deze extra isolatie kan zorgen voor 25% minder warmteverlies. TNO is bezig het met ontwerpen van een eenvoudige constructie waardoor het product door inwoners zelf in elkaar kan worden gezet. Hiervoor wil de gemeente €50.000 euro beschikbaar houden.
In de gaten houden
Om te kijken of project Olievlek, de Witgoedregeling en de Voorzetramen werken, wil de gemeente het energieverbruik bij 15 huishoudens in de gaten houden. In totaal heeft de gemeente een budget van € 1.028.125 voor al deze maatregelen, vanuit het Rijk. Het geld moet uiterlijk 31 december 2023 uitgegeven zijn. Anders moet het weer terugbetaald worden aan het Rijk.
Ook (lagere) middeninkomens energietoeslag
Tijdens de vergadering op 18 oktober bracht Menno van Enk (CDA) een belangrijk voorstel in: hij wil de eenmalige energietoeslag niet alleen uitkeren aan huishoudens met een inkomen tot 130% van de bijstandsnorm, maar óók aan inkomens tot 150% van die norm. Ook deze mensen kunnen het geld soms hard gebruiken, stelt hij. Eventueel kan er dan gekeken worden naar individuele gevallen: niet álle inkomens in die groep zullen de energietoeslag nodig hebben. Van Enk wil voor de verruiming van de eenmalige energietoeslag, de 400.000 euro voor de Witgoedregeling gebruiken. Het principe dat de gemeente wasmachines betaalt voor mensen is te bevoogdend, aldus Van Enk: mensen zijn verstandig genoeg om hun geld zelf goed uit te geven. Coen Sleddering (VVD) sloot zich hierbij aan. Ook hij vindt de Witgoedregeling teveel van het goede. Annemarie Koegler (Rijswijks-Belang) schaarde zich aan Van Enks zijde en hekelde de Witgoedregeling vooral vanwege het ‘op=op’-principe.
Menno van Enk (CDA) wil het geld voor de Witgoedregeling liever gebruiken om aan meer Rijswijkse huishoudens eenmalige energietoeslag uit te keren. Maar kan dat wel? - Screenshot Forum Stad & Samenleving
Maar wethouder Gijs van Malsen verdedigde de Witgoedregeling: die is “wél effectief: witgoed wordt omgeruild, niet zomaar weggegeven. De energiebesparing die behaald kan worden door het vervangen van witgoed is vrij aanzienlijk”, aldus Van Malsen. Bovendien: “Het geld is beschikbaar gemaakt door de Rijksoverheid voor energiebesparende maatregelen. Het is niet direct uit te keren aan inwoners.”
On hold gezet
Toch wil de CDA een motie opstellen voor het verruimen van de reikwijdte van de eenmalige energietoeslag. Het college heeft de uitvoering van de Witgoedregeling én de regeling Voorzetramen daarom opgeschort tot na de begrotingsraad van 8 november.
Niet blij
Niet alle raadsleden waren blij met deze opschorting. D66 wil liever dat mensen snel worden geholpen en vindt het vervelend dat het stil komt te liggen, gaf Elze Woudstra aan. Wel heeft Woudstra kritiek op de beoogde uitvoering van de Witgoedregeling, die nu wat willekeurig lijkt: “We willen het gedeelte ‘Wie het eerst komt, wie het eerst maalt’ aangepast zien”, stelde Woudstra. Irene Jansen-Dirkx (Wij.Rijswijk) sloot zich daarbij aan en adviseerde wethouder Van Malsen goed na te denken over de uitvoering bij dit soort regelingen.
Mensen hebben het geld nú nodig
GroenLinks betreurt, net als D66, de opschorting eveneens: “Mensen hebben het geld nu nodig. Dat is eigenlijk treurig.” PvdA sluit zich hierbij aan, net als ChristenUnie. VVD bedankte de wethouder echter voor zijn toezegging.
