Harr Wiegman, veelzijdig getalenteerd tekenaar - én de schepper van Proosje

Door Kor Kegel

“Jouw creativiteit en enthousiasme betekenen veel voor de cultuur in Schiedam. Je bent een graag geziene gast in het straatbeeld,” schreef burgemeester Lamers. “Ook is jouw Proosje een beeldmerk voor Schiedam geworden, waar de stad dan ook zeer trots op is. Proosje is gecreëerd ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Schiedam, alweer bijna vijftig jaar geleden. Bij het 750-jarig bestaan van de stad zal ongetwijfeld nog stil worden gestaan bij het bijzondere jubileum dat jouw creatie dan beleeft. Je enthousiasme en authenticiteit worden en blijven voor altijd gewaardeerd.”

Cor Lamers had er behoefte aan om dat Harr Wiegman te vertellen in die laatste fase van diens leven. Daar deed de burgemeester goed aan. Harr was heel blij met deze woorden van waardering. Een paar dagen later, begin maart, ging hij over naar De Roos, een afdeling van verpleeghuis DrieMaasStede met vier palliatieve kamers, en daar bleef de brief acht weken op zijn nachtkastje liggen.

Knipsels

Een week geleden werd hij in permanente slaap gebracht. Zaterdagochtend in alle vroegte kwam hij te overlijden, 72 jaar jong, als gevolg van onbehandelbare darmkanker. Hij had het moment van palliatieve sedatie graag nog enkele weken uitgesteld, maar de kwelling werd te hevig.

Hij had zich in zijn lot geschikt. Tot tekenen kwam het in De Roos niet meer – na duizenden tekeningen was de creativiteit niet weg, wel de inspiratie. Hij bracht de dagen door met zijn privéarchief te schonen. Mappen en dozen nam hij door. Veel krantenknipsels van landelijk bekende politici gooide hij weg, een knipsel bijvoorbeeld met een foto van Geert Wilders van twintig jaar geleden. “Hij lijkt niet meer,” vond Harr. Een recente foto van Mark Rutte bewaarde hij wel. “Maar zal ik er nog wat mee doen?”

Die foto’s, ook van wethouders en gemeenteraadsleden uit Schiedam vanaf 1965, gebruikte hij als hij cartoons en karikaturen tekende. Hij was daar ijzersterk in. Tot de meest aansprekende behoren die van Gerard Verhulsdonk (VVD) en Herman Posthoorn (PvdA). Geen lijntje te veel of te weinig. Zeer herkenbaar, mooier dan op foto’s.

Sexbladen

Hij was jong met tekenen begonnen en publiceerde op 16-jarige leeftijd al in Het Vrije Volk en een van de eerste sexbladen, de Smile, uitgave van een drukkerij op de Dam in Schiedam. Het leidde ertoe dat Harr ging tekenen voor alle sexbladen die in die tijd in Nederland en België verschenen, van de Chick tot de Candy. Zijn eerste cartoon voor Het Vrije Volk ging over kunstenaar Jan Wolffers, die in 1967 geweigerd was voor de Salon van de Maassteden in het Stedelijk Museum Schiedam en uit boosheid een antieke spiegel in het museum ingooide.

Enige jaren tekende hij voor de Donald Duck, evenals de toen in Schiedam wonende Daan Jippes. Hij had er echter geen vreugde in om dag in dag uit de door Walt Disney bedachte stripfiguurtjes te tekenen. Daar was hij te creatief voor. In de jaren tachtig tekende hij voor een medische rubriek in het Algemeen Dagblad. In de jaren negentig maakte hij maandelijks de strip Nick Staben voor het voetbalblad Elf en maakte hij cartoons voor het Schiedamse maandblad De Binnenkant. Hij blonk uit in totaal verschillende tekenstijlen. “Ik mag het niet van mezelf zeggen,” zei hij een maand geleden, “maar ik heb geen enkele tekenaar gekend die dat ook kon.”

Zijn – zeker in Schiedam – bekendste schepping is Proosje van Schiedam. Het was hét symbool van de eeuwfeestviering van de 700-jarige stad Schiedam in 1975 en op ontelbare wijzen is Proosje gebruikt voor en door verenigingen en bedrijven. Proosje is vergeleken met Manneken Pis van Brussel en Flipje van Tiel. In de Schiedamse binnenstad staat een beeld van Proosje, dat driedimensionaal helemaal klopt. Hoe Harr het figuurtje ook tweedimensionaal getekend heeft, vanuit allerlei posities, met zijn kennis en inzicht kon hij het een kloppende dimensie meer geven.

Dat zelfde talent gebruikte hij voor het standbeeld van Ollie B. Bommel dat in Den Bommel staat. De schepper van heer Bommel, Marten Toonder, was buitengewoon complimenteus over hoe Harr Wiegman zijn creatie ronde, ruimtelijke vormen gaf.