De prent die u niet kent: Ter Heijde, het oude zeedorp

Johannes (Han) Krug geboren 21 dec 1890 in Den Haag en overleden 20 maart 1977 in Den Haag, was een Nederlands kunstenaar. Van 1904 tot 1908 volgde hij een opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag en werkte daarna enige tijd als lithograaf bij drukkerij Mouton en drukkerij van Leer.

Naar aanleiding van de vorige publicatie van deze rubriek over Staats Kiewiet, kreeg ik inzicht in het prachtig boekwerk ‘Ter Heijde, het oude zeedorp’. De Wateringse Ab van den Brule heeft het boekwerkje in het verleden kunnen kopen; hij zocht toen werk van Han Krug.

Han begon ook in z’n beginjaren landschappen te schilderen en te tekenen. Bekend zijn het schilderij uit 1930 van twee tuindersschuiten, een aquarel en een schets van De Lier en een schets nabij de Bonte Haas aan de Zweth. Na 1918 begon hij houtsnedes te maken waarin hij een grote vaardigheid kreeg, veelal landschappen maar ook visitekaartjes. Hij kreeg een erediploma op de tentoonstelling te Los Angeles van The Bookplate Association.

In 1923 werd hij lid van Pulchri Studio, datzelfde jaar trouwde hij met Tine Vermeulen en begon hij samen met haar woninginrichtingsfirma ‘De Meerkoet’, gevestigd in hun huis in de Eschdoornstraat in Den Haag.

Han Krug begon in de crisistijd van 1930, grote duinlandschappen te schilderen in olieverf. Omdat hij geen lid wilde worden van de Nederlandse Kultuurkamer was hij genoodzaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog onder te duiken in Wieringen.

Na de oorlog ging hij op dezelfde voet verder met het maken van landschappen en was hij onder meer medeoprichter van de Haagse Aquarellisten.

De tekst van Bernard Boelen uit het boekje, gedrukt in 1928, is als volgt:

In stille afzondering, sinds jaren vergeten, ligt in de onmiddellijke nabijheid van de Residentie, op 10 minuten afstand van Monster, het dorpje Ter Heijde. Het is een der oudste, vroeger ook een der meest bekende kustplaatsjes aan de Noord-Zee. En wel schilderachtig moet het daar eens gelegen hebben met zijn eenvoudig kapelletje en zijn lage huisjes, verscholen tusschen de begroeide duinen, verbonden slechts door een kronkelend karrespoor met de achtergelegen dorpen.

Hoe groot moet de liefde voor de zee wel geweest zijn om zich te nestelen, daar, tegen den uitersten duinrand. Want niet altijd bespoelde de zee zacht streelend Ter Heijde’s stranden. Vaak werd ze opgezweept tot woeste, dreigende golven, die met donderend geweld kwamen aanrollen, hooger en hóóger, om neer te beuken op de lage woningen, wegsleurend have en goed.

Het was de eeuwige strijd met de zee, dien Holland’s zonen ook dáár gestreden hebben, taai en volhardend, maar zonder verbittering, want zij waren - en zijn het nog steeds - kinderen der zee.

[...]

Verschillende malen door de zee landwaarts gedreven, werd het dorp tot twee maal toe zelfs geheel verzwolgen; telkens echter werd het opnieuw weer opgebouwd. Vooral in de jaren 1470, 1530, 1546, 1570 en 1742, toen gansch Holland - en in het bijzonder de kuststrook - zoo zeer te lijden had van de vliegende stormen en orkanen, heeft Ter Heijde bange en droeve dagen doorgebracht.

Het volgende onderschrift, bij eene oude afbeelding van Ter Heijde, is één der vele herinneringen aan die rampen:

‘Heeft eenig Neerlandsch dorp geleden door het woeden; Der onbedwingbare watervloeden. Ter Heijde leed er van, twee kerken nam de zee; In haare grauwzaame armen mee. Doch hoe ze dikwijls nog den dorpeling doe beeven; Zij schenkt hem evenwel het noodige om te leeven.”

‘Het noodige om te leven’! Inderdaad, dat wás eenmaal zoo. Helaas, de tijden zijn veranderd en van het eens zoo welvarende visschersdorp is nog maar weinig overgebleven. Toch was gedurende langen tijd Ter Heijde een der belangrijkste plaatsen van het Westland en telde zelfs de meeste haardsteden van alle dorpen uit deze streek.

Meer fraaie prenten uit dit boekwerkje vind u op rodi.nl/westland.

Bron: Het boekje is in bezit van Ab van den Brule. Hij is ook zeer geïnteresseerd in het werk van Dirk Nijland, waarover eerder aandacht was in deze rubriek. Tekst: schildersvanhetwestland.nl

Heeft u ook een prent, schilderij of bijzondere foto van onze Streek Westland, zoek dan contact via de mail, pamvdvalk@gmail.com.