Kantonrechter geeft uitoefening wilsrecht vorm
Afgelopen zomer speelde een bijzondere zaak bij de rechtbank Rotterdam. De moeder van twee minderjarigen overlijdt in 2017. Op grond van de wet (wettelijke verdeling) wordt de echtgenoot eigenaar van de volledige nalatenschap. De kinderen krijgen een geldvordering op hun vader, gelijk aan de waarde van hun erfdeel. De vader krijgt dus een schuld aan elk kind. De vordering van de kinderen is niet direct opeisbaar. Dat wordt onder meer het geval bij overlijden van de vader. De vader verzoekt aan de kantonrechter om een machtiging te verlenen voor het vaststellen van de vordering van de kinderen op hem (jaren later is de omvang immers moeilijk te bepalen). De kantonrechter verleent de machtiging tot vaststelling nadat hij de omvang heeft getoetst.
Daarnaast ligt een ander verzoek ter beoordeling aan de rechter voor. De vader is namelijk een geregistreerd partnerschap aangegaan met een nieuwe partner. Voor de kinderen kan dat meebrengen dat hun erfdeel feitelijk en/of juridisch (ook) bij de nieuwe partner belandt. Vanwege dit "stiefoudergevaar" voorziet de wet in een bescherming voor de kinderen, de wilsrechten. In een situatie als deze is de langstlevende ouder verplicht om op verzoek van de kinderen goederen aan hen te overhandigen met een waarde van ten hoogste de geldvordering die zij op hem hebben, inclusief eventuele rente. Normaal gesproken gaat het daarbij om spullen. De vader in dit geval stelt echter voor om aparte bankrekeningen te openen op naam van de kinderen en daarop het bedrag te storten waar ieder kind recht op heeft. Deze rekeningen wil hij dan belasten met het vruchtgebruik ten behoeve van hemzelf om te zorgen dat de kinderen nog geen beschikking hebben over het geld, totdat zij daar verstandig mee om kunnen gaan.
De kantonrechter oordeelt dat geld niet het "goed" is dat in de wet op dit punt wordt bedoeld. Wel vindt de rechter dat het voorstel van de vader past binnen de bedoeling van de wet. De kantonrechter bepaalt dat de vader voor elk kind een bankrekening opent en het hun toekomende bedrag daarop stort. De vader heeft het vruchtgebruik van deze rekening totdat de kinderen 28 jaar zijn en zal dus de rente ontvangen, maar kan verder niets met het geld doen.
Van de wilsrechten bestaan verschillende varianten. Ze kunnen bovendien bij testament worden uitgesloten. Elke situatie kan dus weer tot iets anders leiden. In een volgende column zal ik enkele varianten toelichten.
Mathieu Schipper
Schipper en Lof Advocaten Alkmaar (Oudorp)
Specialisten in arbeidsrecht en erfrecht
Keesomstraat 68 – 1821BS Alkmaar – 072-5723537
