Concept-testament; geldig of niet? Deel I
Het opstellen van een testament is een belangrijke taak die iedereen zou moeten uitvoeren om zijn uiterste wil kenbaar te maken en ervoor te zorgen dat zijn nalatenschap op de gewenste manier wordt verdeeld na het overlijden. Wel moet dit testament voldoen aan alle vereisten van een rechtsgeldig testament, anders kan (vaak) niet worden gesproken van een uiterste wilsbeschikking.
Recentelijk zijn er verschillende uitspraken gedaan over het wel of niet toekennen van enige status aan een concept-testament. In 2023 deed de volgende kwestie zich voor bij de rechtbank Den Haag. Een aantal maanden na haar trouwdag kwam een vrouw erachter dat haar partner vele schulden heeft en erom bekend stond een oplichter te zijn en tweemaal eerder een vrouw met grove schulden achtergelaten te hebben. Op dat moment heeft de vrouw in kwestie besloten een echtscheidingsprocedure te starten en in september 2021 is er een concept-testament opgesteld. Dat is toen niet meteen ondertekend wegens een bij de notaris openstaande factuur. Enkele dagen later heeft de notaris het concept-testament en de factuur verzonden aan de advocaat van de vrouw. De factuur is vervolgens betaald, maar het concept-testament is nooit meer ondertekend.
De echtscheiding tussen de man en de vrouw is uitgesproken op 28 april 2022, maar de echtscheidingsbeschikking is nooit ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. De echtscheiding kwam dus niet tot stand en de advocaat van de vrouw heeft haar hiervan op de hoogte gebracht, maar de vrouw heeft geen antwoord meer gegeven en is in mei 2022 overleden. Het concept-testament was toen niet ondertekend en ook de echtscheidingsbeschikking was niet ingeschreven. Hieruit volgt dat de man erfgenaam van de vrouw is.
De rechtbank moest beoordelen of er rechtsgevolgen konden worden verbonden aan het concept-testament en zocht daarbij aansluiting bij een uitspraak van het hof Den Haag. In juni 2019 is er door het hof Den Haag namelijk een uitspraak gedaan over een zelfde soort zaak. De rechtbank leidt uit de uitspraak van het hof af dat wanneer er volstrekte zekerheid is dat hetgeen is vastgelegd in het concept-testament overeenstemt met de uiterste wil van erflater op het moment van overlijden, er op grond van de redelijkheid en billijkheid met het concept-testament afgeweken kan worden van het versterfrecht.
De rechtbank oordeelde als volgt: uit de verklaringen van meerdere personen is vast komen te staan dat de vrouw haar echtgenot wilde uitsluiten van haar nalatenschap en dat zij ervan overtuigd was dat dit al geregeld was. Door het overlijden van erflaatster kon de echtscheidingsbeschikking niet meer worden ingeschreven. De rechtbank concludeert op basis van deze feiten dat er een absolute zekerheid bestaat over de overeenstemming tussen de inhoud van het concept-testament en de laatste wil van de overleden vrouw. De rechtbank is van mening dat het onaanvaardbaar zou zijn volgens de normen van redelijkheid en billijkheid als de man erfgenaam zou zijn van de nalatenschap van de vrouw. De rechtbank verklaart dat de man geen recht heeft op de erfenis op basis van het huwelijk en behandelt het concept-testament alsof het verleden is.
Bij de rechtbank in Gelderland speelde eenzelfde soort casus, maar met een totaal andere uitkomst. Lees meer over een andere casus en het wel of niet geldig zijn van een concept-testament in deel 2 van deze column.
Astrid Lof - Schipper en Lof advocaten
