Jan en Ims Zwart stoppen als huismeester van het Wildemanshofje
ALKMAAR - Bladeren vegen, grasmaaien, dakgoten schoonmaken, klemmende deuren en lekkende kranen. Binnenkort is dit voor Jan en Ims Zwart niet meer de orde van de dag. Zij zullen hun geliefde Alkmaar verruilen voor de woonplaats waar hun wortels liggen. Daarmee komt ook een einde aan hun huismeesterschap van het Wildemanshofje.
Door: Loen van Gulick
De rozen en de karakteriserende bomen van het Wildemanshofje, de leilindes, worden eens per jaar door een hovenier gesnoeid. Verder doen Jan en Ims alles zelf, van groenonderhoud tot de dakgoten en klein technisch onderhoud. Jan: “Het is heel leuk om, naast je eigen werk, het huismeesterschap samen te doen. Ims is de technische persoon van ons twee. Dus als er een lekkende kraan is of een defecte lamp, dan is zij de dokter en ik de doktersassistent.” Ims corrigeert Jan: “Je doet veel meer dan dat! Je veegt de bladeren, je maait het gras. Het werk hier is nooit af. Maar nu wel voor ons, want we dragen het stokje binnenkort over aan een ander echtpaar. Ik heb hier geleerd om dingen achter me te laten. Je hebt mensen die kijken naar wat je wél hebt gedaan, en mensen die kijken naar wat je níet hebt gedaan. Zolang je je best doet, kun je beter naar dat eerste kijken.”
Mechanisch uurwerk in de Kapelkerk
Naast huismeester van het Wildemanshofje, waren Jan en Ims de afgelopen vijf jaar ook koster van de Kapelkerk aan de Laat. De Gereformeerde Kerk, waar Jan en Ims lid van zijn, is sinds 1985 huurder van de Kapelkerk. Daarvoor zat de Gereformeerde Kerk aan het andere einde van de Laat. De nieuwsgierige Alkmaarder kan nog steeds een kerkelijke spreuk vinden op het pand waar nu de KPN-winkel huist.
Als koster hebben Jan en Ims het monument de Kapelkerk extra leren waarderen. Jan: “Naast het carillon, het klokkenspel, zit een geweldig oud mechanisch uurwerk. Deze is nog oorspronkelijk, en dat is toeval. Want tijdens een renovatie rond het jaar 1700 werd het uurwerk verplaatst. Zestig jaar later was er een verwoestende brand, het hele dak is verloren gegaan. Maar niet het nieuwe gedeelte, en zo is het oorspronkelijke uurwerk uit 1536 bewaard gebleven!”
Ims vult aan: “Dat uurwerk is indrukwekkend hoor. Je zou eens de smalle trap op moeten gaan om het te bekijken. Al die raderen, hoe die in elkaar passen. En er zit helemaal geen batterij of motortje in, het gaat helemaal vanzelf. De stadsuurwerker van Alkmaar, Boris Stiensma, moet hem elke week drie keer opwinden. En dan doet het zware gewicht de rest.”
Huismeesterwoning
De huismeesterwoning is groter dan de woningen van ‘de dames’. Ims vertelt: “De huismeester, dat is altijd een echtpaar. Daarmee is Jan hier inderdaad de enige man.” In het Wildemanshofje is veel hetzelfde gebleven. “De bedstee van deze woning is nu een boekenkast, maar heeft verder zijn oorspronkelijke elementen. Elk huisje heeft een unieke versiering en kleur rondom de bedstee. Nog steeds; want omdat het een monument is, mag het niet in een andere kleur geverfd worden.”
Tekst gaat door onder de afbeelding>>
Iedere woning in het Wildemanshofje heeft een bedstee met zijn eigen unieke kleuren en ornamenten. (Foto: Jan Zwart)
Het hofje wordt al bijna 300 jaar slechts door alleenwonende vrouwen bewoond, veelal dames in nood. Deze wens is door oprichter Gerrit Wildeman beschreven in zijn testament. En zo geschiede. Maar: het zijn niet meer alleen oude dames. De jongste bewoonster is 22 jaar, de oudste 85 jaar. Als er een woning vrij komt, bepaalt het huismeester-echtpaar in overleg met één van de regenten, welke vrouw van de wachtlijst, past bij de huidige bewonersgroep.
Monumentenwacht
Ims Zwart vindt dat het begrip ‘monument’ steeds minder gaat leven. “Monumenten worden gebruikt, soms zelfs verbouwd. Maar een monument, dat staat er al zo lang, daar moet je gewoon voor zórgen. Het behoud moet centraal staan. Zo kunnen ook onze achterkleinkinderen er straks nog de pracht van zien.”
Gelukkig wordt het hofje, net als vele andere monumenten, jaarlijks gecontroleerd door de monumentenwacht. Deze provinciale stichting is geïnitieerd Alkmaarder Piet Verhoeven, die tevens een van de regenten is van het Wildemanshofje . Ims: “Ze checken of het cement nog goed is, de staat van het houtwerk, enzovoorts. Er moet vaak enorm veel gedaan worden. Zaak is dan om goed te prioriteren, want door het afnemen van subsidies en fondsen is er helaas steeds minder geld beschikbaar.”
Alkmaar
Het mooiste aan Alkmaar? Dan denkt Jan als eerste aan de schone lucht. “Toen we 42 jaar geleden naar Alkmaar kwamen, moesten we wennen aan de ‘harde wind’. Maar als ik nu naar het midden van het land gaat, vind ik het juist benauwd. Als je aan komt rijden richting Alkmaar, dan is het uitzicht zo weids. Je ziet Akersloot liggen, Limmen, en dan die schitterende luchten erboven! Noord-Holland is echt de mooiste provincie. Duinen, bossen, weilanden, de zee, de wind; het heeft alles. En de Schermer, Graft en de Rijp - de voortuin van Alkmaar - dat is ook zo prachtig.”
Ze gaan terug naar hun wortels op de Utrechtse Heuvelrug. Ze laten, met een tevreden gevoel, wel heel wat moois achter. De vijf kinderen van Jan en Ims zijn geboren en opgegroeid in Alkmaar. En met hun werk als onderwijsassistent (Ims) en muziekbibliothecaris, coördinator van Stichting Present én organist in de Kapelkerk (Jan) hebben ze een groot netwerk opgebouwd. Jan verzucht ten slotte: “Alkmaar zit in mijn hart. En dat zal er ook nooit meer uitgaan.”
Jan en Ims Zwart hebben in hun jaren als huismeester veel geleerd over het beheer van een monument. (Foto: Loen van Gulick)
