Elsenburg als reizende naam door Rijswijk

Door: Ruud Poortier

Elsenburg (Elzen-, -burgh, -burch) komen we voor het eerst tegen in 1712 op de kaart van Kruikius, op de plaats waar nu Vlietzigt ligt. Hoe het eruit zag, weten we niet, wel dat het bij een verkoop in 1730 werd omschreven als een buitenplaats. Het land erachter liep tot halverwege de Kleiweg (nu de Churchilllaan). Een volgende eigenaar kocht er percelen tot de Kleiweg bij en liet een kaarsrecht pad tussen Vliet en weg aanleggen, bekend als het ‘Elsenburger Laantje’. Het was een ‘kerkpad’ in de richting van het dorp. Van het laantje is alleen nog een stukje bij Vlietzigt over.

Van het oude Elsenburgerlaantje is alleen nog een stukje bij Vlietzigt over. - Ruud Poortier

Eigenaar Cornelis van der Vree liet op de hoek van de laan en de Kleiweg een nieuwe boerderij bouwen, die hij ook Elsenburg(h) noemde. Zo verhuisde de naam 1200 meter noordwaarts. Het huis aan de Vliet liet hij in 1827 afbreken, maar tot omstreeks 1870 staan beide locaties nog vermeld op kaarten. Het nieuwe Elsenburgh bleef in gebruik tot 1950 en werd later op zijn beurt gesloopt om ruimte te maken voor de bedrijven in de Plaspoelpolder. De Hoeve heeft gelegen waar nu het gebouw van de Kiwa staat, Sir Winston Churchilllaan 273. De laatste boer was Jan Jacob Rodenburg (1890-1958, niet te verwarren met zijn jongere broer Jacob Jan, die ook een boerderij aan de Kleiweg had).

Omvangrijk bos

De ene helft van het laantje is dus verzwolgen door de bedrijven van de Plaspoelpolder, de andere, tussen de Veraartlaan en de Vliet, werd in de jaren zeventig bedolven onder afval en klei. Zo ontstond het glooiende recreatieterrein van het Elsenburger Bos. De naam zal u niet verbazen (al geef ik toe dat ik, jong en onnozel, eerst dacht dat de naam met burgemeester Elsen te maken had). Zo’n omvangrijk bos heeft een andere uitstraling dan een enkel huis: het werd ook de naam van een sportterrein er tegenover en aan diezelfde Lange Kleiweg nu van een complex flexwoningen op het voormalige AZC-terrein. Hemelsbreed liggen deze ongeveer een kilometer van het eerste huis verwijderd. En als je die afstand wandelt, doorbreekt de A4 de rust van het bos. Na het viaduct kom je via een weinig spectaculair stuk Lange Kleiweg bij de Hof uit. Inmiddels liggen sportpark en bos dan toch een eind achter je, met de snelweg als lawaaiige scheidslijn.

Een omvangrijk bos heeft een andere uitstraling dan een enkel huis. - Ruud Poortier

Scholen

Maar Elsenburg leende zijn naam ook uit aan een school en ook deze kreeg geen rust op Rijswijks grondgebied. De eerste locatie aan de Karel Doormanlaan lag nog op geringe afstand van de voormalige boerderij aan de Kleiweg. Maar de school én de naam verhuisden: eerst naar de Citerstraat en toen naar de huidige locatie aan de Laboucherelaan. Beide liggen hemelsbreed op twee kilometer van de bron van al deze namen. Over scholen gesproken: aan de Burgemeester Elsenlaan lag de technische school Elsenhof, de opvolger van St.Bernulphus. Van hof tot Hof, de cirkel is rond. Maar het vergt een flinke inspanning om al die Elsenburgen aan elkaar te wandelen!

De naam Elsenburg is in de loop der jaren op verschillende plekken in Rijswijk opgedoken. - Illustratie: Ruud Poortier