Bart Melief zet feiten Lutkemeerpolder boeiend op een rijtje in documentaire

Titia Hartvelt

Voor een volle zaal leidde de regisseur zijn documentaire in: “Toen ik las dat een wethouder van Amsterdam van GroenLinks op het laatste stukje agrarische grond van Amsterdam distributiecentra wil bouwen en daarbij Zorgboerderij De Boterbloem moest verdwijnen, dacht ik: daar moet ik iets mee.” Op een avond heeft hij met Trijntje Hoogendam, boerin van De Boterbloem, en Alies Fernhout van Behoud Lutkemeer gesproken om het verhaal over de situatie van de polder te horen. `Ik was benieuwd naar hoe het zo is gekomen. Het bleek heel ingewikkeld en kwam er vandaan met de gedachte ´hoe moet ik hier een verhaal van maken´.

Geen discussie

De gemeente Amsterdam heeft het plan om in de Lutkemeerpolder distributiecentra te bouwen. Dat gebeurt in drie fases. De eerste is deels klaar, maar nog niet vol gebouwd. Er zijn nog kavels over, maar daar blijkt vooralsnog geen belangstelling voor. Voor de tweede en derde fase zijn al voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd. Behoud Lutkemeer voert al vanaf 2018 campagne om de gemeente duidelijk te maken dat bouwen op ‘greenfields’ niet meer van deze tijd is. Het platform heeft ingesproken tijdens vergaderingen op het stadhuis, er zijn publieksacties gevoerd, er is een krant gemaakt en zo meer. Maar voor projectontwikkelaar Schiphol Area Development Company (SADC), een bv mede opgericht door de gemeente Amsterdam, en grondeigenaar GEM BV, dat voor de helft van de gemeente is, is de realisatie geen discussie. Terwijl, gezien het aandeel dat de gemeente Amsterdam in het SDAC heeft, misschien wel impliceert dat terugdraaien van het plan gewoon mogelijk is.

Wie langs de Lutkemeerpolder komt, kan niet langs dit soort spandoeken heen.

Geen activistische documentaire

In de documentaire, die de kijker vanaf de eerste minuut boeit, worden de feiten op een rijtje gezet. ´Ik wilde geen activistische documentaire maken`, vertelde Bart. Het is een complex verhaal en het was voor hem regelmatig lastig om de andere kant van het verhaal te belichten. Het bleek een beladen dossier waar de gemeente Amsterdam, projectontwikkelaars en de SADC liever niet voor de camera over praat. Marieke van Doorninck, verantwoordelijke wethouder van Amsterdam in de periode van de opnames, deed dat wel. Ze komt regelmatig in beeld tijdens commissie- en raadsvergaderingen en is bereid geweest om Bart te woord te staan. Op het witte doek is duidelijk te zien dat ze zich ongemakkelijk voelt over deze kwestie. Voor veel mensen is het onbegrijpelijk dat de grootste politieke partij met een groen de plannen voor de Lutkemeerpolder onverminderd voortzet. Van Doorninck legt in de documentaire uit dat Amsterdam steeds groter wordt en distributiecentra van deze orde van grootte nodig zijn om de stad te bevoorraden. Daarbij komt dat het stoppen van het project de gemeente 40 miljoen euro gaat kosten.

SADC zenuwachtig

Daar waar de gemeente Bart nog te woord stond, kreeg de filmregisseur helemaal geen medewerking van SADC. Twee jaar lang heeft hij geprobeerd om contact te krijgen. “Ik werd nooit terug gebeld en mailtjes bleven onbeantwoord.” Een vragenlijst van twee A-viertjes kreeg hij terug met het merendeel in geel gearceerd: vragen die door SADC niet beantwoord zouden worden. “Uiteindelijk wilde SADC wel onder onmogelijke voorwaarden meewerken”, vertelt Bart. Daar heeft hij voor bedankt dus in de documentaire alleen een archieffilmpje van AT5 waarin een interview van een vertegenwoordiger van SDAC die zenuwachtig zijn verhaal vertelt.

De actie bij het hoofdkantoor van Ahold zorgde er voor dat de grootgrutter zich terugtrok.

Veelvuldig aan bod komt boerin Trijntje Hogendam die haar frustraties over de gemeente Amsterdam die de afspraken vaak niet na komt, letterlijk op tafel legt. Wel met de nodige humor, ook al is die, gezien de situatie waarin ze verkeert, soms wat zwartgallig. “Oh vader, vergeef ze, want ze weten niet wat ze doen”, zegt ze voor de camera. De kijker wordt getrakteerd op mooie beelden van de boerderij en de omgeving, de producten die wordt gekweekt op het land, alles met de rug naar fase 1 toe, waar een aantal lelijke distributiedozen al zijn gerealiseerd.

Behoud Lutkemeer

Ontzag wordt gekweekt voor de mensen van Behoud Lutkemeer die geen protestactie uit de weg gaan. Zoals actie voeren voor het hoofkantoor van Ahold die een reserveringsovereenkomst had getekend voor een distributiecentrum in de Lutkemeerpolder of via een hoogwerker proberen in contact te komen met de wethouder bij het raam van haar kamer in de Stopera. Soms acties met positief resultaat, want Ahold heeft zich teruggetrokken, maar vaak ook met de nodige frustraties. Bart snapt de strijd: “De grond van de Lutkemeerpolder is emotie. Mensen houden ervan. Als ik er heen ging, kwam ik er altijd rustiger vandaan, dan dat ik er naar toe ging.”

Objectieve documentaire

Bart heeft een objectieve documentaire proberen te maken waarin alle partijen hun kant van de zaak konden belichten. Toch laat hij doorschemeren veel sympathie voor Trijntje en de actievoerders te hebben. “Ik heb altijd al iets gehad met verzet, het is mooi dat mensen voor iets staan”, bekent hij. Op het einde van de documentaire lijkt het goed te komen voor Trijntje en haar zorgboerderij als ze met de gemeente Amsterdam overeenkomt dat ze mag blijven en drie hectare grond mag gebruiken. Maar de realiteit van nu is weer anders. Dat is ook één van de thema’s van de documentaire; de onbetrouwbaarheid en de achterkamertjes politiek van de overheid.

De documentaire is een feit, maar het verhaal is nog niet afgelopen, want de strijd is nog niet gestreden. Bart blijft de ontwikkelingen van de Lutkemeerpolder volgen, wie weet voor het tweede deel. In ieder geval is het weer een steun in de rug voor Behoud Lutkemeer, die met de documentaire iets in handen heeft waar menigeen, net als zij, minstens de wenkbrauwen doet optrekken.

De documentaire is deze week, vrijdag 7 en zaterdag 8 april, nog te zien om 11.30 uur in de Filmhallen: filmhallen.nl. De documentaire duurt 74 minuten.