Museum het Sterkenhuis rijgt de parels aan elkaar
BERGEN - “De verbinding tussen de kernen”. Dat vindt Erik Luik het mooiste om te laten zien met ‘Herenweg, terug op de kaart’. Hij woont in Egmond Binnen en fietst een deel van die lange Herenweg een paar keer per week, op weg naar zijn werk als conservator van het Sterkenhuis in Bergen. Het is de derde tentoonstelling, die hij met diverse partijen tot stand brengt, sinds hij in 2022 aantrad. Hij maakt er een spannende en tot de verbeelding sprekende voltreffer mee. Eigenlijk liep en loopt de Herenweg van Den Haag naar Den Helder, tegenwoordig met de nodige onderbrekingen. Erik heeft zich gericht op het deel van Heemskerk tot en met Camperduin. Dat levert een prachtige tentoonstelling op. Een blik in een ver verleden, de spot op de heel bijzondere, veelal monumentale en levendige locaties langs de route en…een wel heel onverwachte blik op de toekomst. Vanaf dinsdag 2 april te zien tot en met 3 november.
door Ed Bausch
‘Herenweg, terug op de kaart’, een aanrader van formaat
Heerenweg, Hereweg, Herenweg. Eigenlijk Heirweg, de weg voor het leger. Later wellicht verbasterd naar weg voor de Heren. Maar zeker is dat de weg, voorheen een zandig karrepad, er al heel erg lang is. Waarschijnlijk al in de tijd van de Romeinen. Die kwamen ‘maar’ tot Velsen, ze dreven echter wel handel, noordelijker. Een Romeinse munt ontbreekt niet in de tentoonstelling. “Je kunt de tentoonstelling ook zien als het vignet van de gemeente Bergen, de weg door de diverse kernen en buurtschappen, als kralen, als parels aan een snoer.” Hij laat de blik op de Herenweg zien aan de hand van thema’s als de macht van de Heren, de zee en de polders, het toerisme, de religie en de archeologie. Dan reis je in verbeelding, maar ook letterlijk langs een dertigtal highlights: kloosters, kerken, boerderijen, duintoppen, natuurmonumenten, raadhuizen, herdenkingsplaatsen en musea langs de iconische weg.
Soms bedolven onder het zand
Hij heeft, met veel dank aan de diverse historische verenigingen, het nodige onderzoek verricht. Dat sterkte zijn gevoel dat het een heel bijzonder iets is, die lange slinger op de grens van duin en polder. “Op sommige plekken moest de weg door de eeuwen heen worden verlegd, als een storm hem weer eens onder zand had bedolven. Soms is er wat ruw mee omgegaan en is er echt een onderbreking, vaak met een andere straatnaam, zoals bijvoorbeeld met de Breelaan in Bergen. De Herenweg heeft op veel trajecten ook een Buerweg, of boerweg, parallelwegen voor de verbinding naar de van de weg af gelegen kastelen, boerderijen.”
Heldinnen en Maarten’s visie
Bijzonder is ook de vitrine met prachtige tekeningen van Elisa Pesapane. Zij schetste de ‘Vrouwen van de Hereweg’, heldinnen in het verzet en de kunsten. De laatste vitrine is ingericht door de Bergense architect Maarten Min. “Ik werd in 2001 ter gelegenheid van de fusie van Bergen, Schoorl en de Egmonden, uitgenodigd om een verbindende visie te maken. Dat heb ik gedaan, maar heb er nooit meer van gehoord…” Dat is absoluut heel jammer, want Maarten heeft destijds een prachtig plan gemaakt, ook als oplossing voor de kennelijk toen ook al heersende woningnood. Hij schetste vijf nieuwe buurtschappen, ieder met hun eigen kenmerk, door hun ligging. Bosdorp, Waterdorp, Bloemendorp, een Duindorp ter hoogte van ’t Woud en een Kanaaldorp. Denk het je eens in, vierduizend woningen in kenmerkend gebied. Had hij destijds maar door mogen gaan….met een pier in Egmond ter herinnering aan de verzopen kerk, een uitkijktoren op het Klimduin in Schoorl. Oh, mocht vaker verbeelding aan de macht zijn!
Spannende route
Erik Luik heeft dit alles bij elkaar gebracht. En dan koppelt het museum er ook nog ‘450 jaar Ruïnekerk’ aan. De conservator laat de tentoonstelling beginnen in het zuiden, bij het ‘Huldtoneel’ in Heemskerk, een archeologisch monument, ook wel bekend als de ‘Scepelenberg’. En dan gaat het maar door en door, spannend in het museum en spannend voor wie de route gaat rijden. Er is een oeroude bijbel te zien, een enorme eeuwenoude door de monniken beschilderde kaars. Er zijn schitterende, met goud doorweven, kazuifels (priesterkleden) , een landkaart uit 1729. “We hebben met een aantal partijen een mooie fietsroute ontwikkeld, die is op allerlei plaatsen te verkrijgen, ook bij de VVV in Alkmaar.” Erik Luik had fietsend over de Herenweg een gedachte. Die heeft geweldig vorm gekregen. Kijken en fietsen dus, dan heb je een prachtige lente- of zomerdag!
Kijk voor alles ook op www.museumhetsterkenhuis.nl.
