De Nieuwe Kerk is het topstuk in tentoonstelling History & Royalty

Hoogtepunt is de Panorama Nieuwe Kerk, een nieuwe, vier meter hoge filminstallatie die de lange historie van deze nationale ontmoetingsplek in beeld brengt. De tentoonstelling gaat open op de dag van Sinterklaasavond, toepasselijk want Sint Nicolaas is de beschermheilige van Amsterdam. In de slotweek van History & Royalty, begin april 2021, is De Nieuwe Kerk weer het decor voor de Grote Amsterdam Quiz.

Historische verhalen

De tentoonstelling is een tijdreis van ruim 600 jaar. De vele monumentale onderdelen van De Nieuwe Kerk vertellen tientallen historische verhalen. Zoals het verhaal van het graf van de ‘Ridder van Jeruzalem’ in een van de middeleeuwse kapellen, het verhaal van de niet gebouwde toren, dat van de onbekende huisvrouw, de geschiedenissen van de engelen in De Nieuwe Kerk, of de verhalen van de admiraals van de Republiek. Of neem de koninklijke ceremonies, tot en met de inhuldiging van koning Willem-Alexander en Máxima.

De toren die nooit gebouwd werd

Er staan nog steed 6363 palen staan onder het wegdek van de Nieuwezijds Voorburgwal. Ze zijn daar in de zeventiende eeuw geheid om de toren van De Nieuwe Kerk te dragen, die hoger had moeten worden dan de Domtoren in Utrecht. Meer dan een tien meter hoge voet kwam er niet. Niet alleen de financiën van de stad Amsterdam zaten tegen, ook zag het stadsbestuur de bouw van zo’n enorme toren niet zitten: dat wilde liever een gloednieuw stadhuis aan de Dam laten bouwen. Het moest duidelijk zijn wie het in Amsterdam voor het zeggen had: de stad, niet de kerk.

De tentoonstelling bevat diverse objecten die verwijzen naar dit onvoltooide hoofdstuk in de geschiedenis van De Nieuwe Kerk, zoals een ontwerpschets voor de toren en een speciaal gerestaureerd maquetteschilderij van de kerk.

Terug naar de middeleeuwen

Kleurrijk en vol historie is de Boelenskapel, een van de oudste, nog middeleeuwse delen van de kerk. De kapel is voorzien van een bonte kleurpracht zoals die hier wellicht in de katholieke tijd te bewonderen was. De kapel bevat het enige zestiende-eeuwse graf in Amsterdam waarop een persoon staat afgebeeld: een lid van de Boelens-familie, een priester die zich ‘Ridder van Jeruzalem’ mocht noemen omdat hij het Heilige Land had bezocht.

De kerk en de Oranjes

De Nieuwe Kerk is een ware koninklijke kerk. Hier vindt traditioneel de koninklijke inhuldiging plaats, als ook andere officiële koninklijke ceremonies. Deze nationale functie vloeit voort uit de ligging pal naast het Koninklijk Paleis. Het begon met de troonsbestijging van Willem I in 1814. Na hem liepen ook de koningen Willem II en III, de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix en koning Willem-Alexander met hun gevolg van het paleis naar de kerk. Voor een van de hoogtepunten in het interieur van De Nieuwe Kerk, het zeventiende-eeuwse geelkoperen koorhek, legden de nieuwe koningen en koninginnen de eed af op de Nederlandse Grondwet.

Staatshoofden

Op 2 februari 2002 was De Nieuwe Kerk het toneel voor de kerkelijke huwelijksplechtigheid van de Prins van Oranje Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta. Miljoenen televisiekijkers in binnen- en buitenland beleefden deze sprookjesachtige gebeurtenis mee.
Jaarlijks op 4 mei wordt in De Nieuwe Kerk de bijeenkomst voor de Nationale Dodenherdenking gehouden in aanwezigheid van het koninklijk paar, voorafgaand aan de kranslegging op de Dam. Maar ook bij vele tentoonstellingsopeningen waren de staatshoofden en andere leden van het Koninklijk Huis aanwezig.

Graafschappen

De Oranjes zijn afgebeeld op drie koninklijke glas-in-loodramen en in 2005 werd een nieuw raam onthuld voor het regeringsjubileum van koningin Beatrix. In een groot wapentableau van Johan Goudeau uit 1991 staan de wapens van de 72 prinsdommen, hertogdommen, graafschappen en andere heerlijkheden die het Huis Oranje-Nassau in bezit heeft gehad, en die de koning nog steeds in zijn officiële titulatuur voert. Zij zijn geografisch gerangschikt: van de Franse bezittingen, Orange voorop, via Nederland naar Duitsland, met het Nassau-stamslot Dillenburg.

Cinema in het hoogkoor

Het zeventiende-eeuwse koorhek, het werk van Johannes Lutma, is een van de grootste blinkvangers van De Nieuwe Kerk. Nooit eerder was er een volledig geelkoperen koorhek gemaakt. Het bijzonder uitbundige kwabontwerp wordt letterlijk bekroond met het wapen van Amsterdam. Het hoogkoor, de ruimte achter het koorhek,werd oorspronkelijk gebruikt voor speciale gelegenheden, zoals huwelijksplechtigheden. Tijdens History & Royalty is het omgebouwd tot filmruimte. Bezoekers worden over een oranje loper langs zes films geleid vol koninklijke en historische hoogtepunten die zich in de kerk hebben afgespeeld. Zij passeren daarbij het praalgraf van Michiel de Ruyter. Nóg een van de hoogtepunten in de kerk.

Stijlkamers toegankelijk

Er zijn verhalen over de Beeldenstorm, de grote brand en de wederopbouw in de zeventiende eeuw, en er is het literaire pantheon van De Nieuwe Kerk, met gedenkstenen voor grote schrijvers als Hella S. Haasse, P.C. Hooft, Johan Huizinga, Multatuli en Vondel. Alle interieuronderdelen doen mee: de glas-in-loodramen, de middeleeuwse fresco’s, de grafmonumenten, het spectaculaire koperen koorhek, het imposante hoofdorgel. En twee normaal niet voor het publiek toegankelijke stijlkamers, die speciaal voor deze tentoonstelling worden opengesteld: de Kerkmeesterskamer en de Domineeskamer.

‘Amsterdamkenner van het Jaar’

De Nieuwe Kerk organiseert in april 2021 in samenwerking met Ons Amsterdam en Het Parool de tweede editie van de Grote Amsterdam Quiz. De winnaar van deze kennisquiz over de geschiedenis van Amsterdam ontvangt de eretitel ‘Amsterdamkenner van het Jaar’. De presentatie is in handen van Johan Fretz, cabaretier, schrijver en columnist van Het Parool, en Koen Kleijn, hoofdredacteur van Ons Amsterdam. De exacte datum wordt later bekendgemaakt.

Grootste historische orgel

In De Nieuwe Kerk Amsterdam staat het grootste historische orgel van Nederland. In de zeventiende eeuw werd er dagelijks op gespeeld, tijdens History & Royalty zullen verschillende orgelbespelers, onder wie de vaste organisten Henk Verhoef en Bernard Winsemius, dat tweewekelijks doen, met werken van bekende componisten. Bovendien geven zij, om het nieuwe jaar in te luiden, op vrijdag 1 januari traditiegetrouw weer het fabelachtige Nieuwjaarsconcert.

De tentoonstelling ‘600 jaar geschiedenis van De Nieuwe Kerk’ wordt zaterdag 5 december geopend en duurt tot en met zondag 11 april.