De Egmonden een magneet voor schilders
EGMOND AAN DEN HOEF - Het is bijna niet te beseffen: de schitterende stille bezonkenheid van het Slotkwartier in Egmond aan den Hoef lijkt nu wel een goed bewaard geheim. Hoe anders was het in perioden van de voorbije eeuwen, toen De Egmonden als een magneet waren voor wetenschappers, schilders en filosofen vanuit heel Europa. Wat een geschiedenis ligt daar aan de voet van en in de Slotkapel. Ook een geschiedenis van schilderkunst. Daarover is nu bij uitgeverij Waanders een boek verschenen van Peter van den Berg, die vanuit Egmond Binnen doorschrijft aan een indrukwekkende serie over de geschiedeenis van De Egmonden. Maandag kreeg wethouder Antoine Tromp het eerste exemplaar van ‘De schilders van Egmond’. De wethouder is er heel blij mee. “Want als College stellen we alles in het werk om het gebied een opfrisser te geven qua inrichting en inhoud. Het gebied is een grote bron van inspiratie. Een parel, die we graag opnieuw in de kijker willen zetten, ook voor jonge mensen van hier en van elders.”
DOOR: ED BAUSCH
“DE EGMONDEN HEBBEN DIE EEUWENLANGE GESCHIEDENIS, VEEL MEER DAN BERGEN”
Ook schrijver Peter van den Berg poetst en poetst maar door om die parel weer te laten glanzen. In de tiende eeuw waren het, zoals toen zo vaak, de monniken die de grote werken verrichtten. Zo ook met de oprichting van de Abdij in Egmond Binnen. Uit de tiende eeuw stamt het ‘Evangelarium van Egmont’, dat de geschilderde portretten laat zien van Dirk I van Egmont. Vanaf het begin van de zestiende eeuw begint dan een traditie van schilderkunst die doorloopt tot een flink eind in de vorige eeuw. “In de grote musea overal ter wereld hangen werken die in Egmond zijn geschilderd”, zegt Van den Berg. “En ze zijn vaak aangekocht voor niet misselijke prijzen.” Met die woorden onderstreept hij dat de Egmondse School, en alles wat daaraan vooraf ging, schromelijk wordt onderschat. “Ik vind het opvallend dat uitgeverij Waanders me heeft gevraagd om een boek toe te voegen aan een serie over kunstenaarskolonies in Nederland. Dat geeft meteen een veel breder perspectief voor De Egmonden.”
Bovenlaag versterkte onderlaag
Jos Hof, historicus en bestuurslid van de Slotkapel, beaamt dit volmondig en toont de wethouder in vogelvlucht de schatten in de kapel die duiden op een grootse geschiedenis. Alleen al het graf van Graaf Jan II van Egmont geeft iets aan. Want een flink deel van de Europese Koningshuizen vindt zijn afstamming hier, van Jan II. Hij wijst ook op de imposante gebrandschilderde ramen, veelal geschonken door bestuurders van belangrijke steden. Egmond was een belangrijke plaats voor denkers, wetenschappers, bestuurders, schilders en zo waren zij ook belangrijk voor de bevolking van de dorpen. “Die bovenlaag, als epicentrum van macht, is er nu niet, wie weet komt dat nog weer eens terug”, zegt Van den Berg. “Schilders als Jacob van Ruisdael en Jan van Goyen kwamen hier de zee schilderen, het vissersleven, de huizen. Veel later vestigden de Amerikanen Gari Melchers en George Hitchcock zich in De Egmonden.” Over hen, destijds grote namen in het Europese kunstleven, publiceerde Van den Berg al eerder.
Op naar de lokale boekhandel
De familie Six (leden daarvan geportretteerd door Rembrandt) vestigde zich al eind 1600 aan de Slotweg. “De familie bezat eeuwenlang het hele Egmondse duingebied, zo was dat toen. Maar er kwamen veel meer toenmalige leiders, denkers en schilders naar De Egmonden, van heinde en verre. Ook de vermaarde schoolplaten van Cornelis Jetses vonden hier hun bron.” Van den Berg raakt niet uitverteld, er is een lange opsomming te maken van personen en gebeurtenissen die het bijzondere zagen van De Egmonden. De Duitse impressionisten kwamen hier kijken en ‘de uitdaging van het licht’ schilderen. Dat leidde dan met name tot De Egmondse School, een lichte toets. Wie weet brengt een nieuwe impuls nieuwe glorie voor de dorpen. Peter van den Berg heeft een heel lezenswaardig boek afgeleverd, een boek dat en passant ook een prachtig beeld geeft van hoe het bevolking van de dorpen verging door de eeuwen heen. De uitgave is rijk geïllustreerd en overal in Nederland verkrijgbaar. Een mooi doel voor een bezoek aan de lokale boekhandel.
