Historisch Haarlem (5): veelbelovend, luxueuze Brongebouw

Historie 12 april 2021, 08:52

HAARLEM - Dankzij een waterbron in de Haarlemmerpolder zagen enkele rijke Haarlemmers de stad in 1894 als kuuroord. In een jaar tijd werd het luxeuze Brongebouw met concertzaal, danszaal, casino, salons én badhuizen uit de grond gestampt. Inclusief een pijpleiding met staalwater vanuit Vijfhuizen.

Dankzij een waterbron in de Haarlemmerpolder zagen enkele rijke Haarlemmers Haarlem in 1894 als kuuroord. (Foto: Noord-Hollands Archief)

Willem Brand

Op 22 juni 1894 lanceerde De Opregte Haarlemsche Courant het nieuwtje. Het bestuur van de Maatschappij tot Exploitatie van Staalwaterbronnen zei een kapitaal van 164.000 gulden nodig te hebben voor het aanleggen van een leiding voor het invoeren van staalwater vanuit Vijfhuizen naar het Frederikspark. Voor dat bedrag kon ook het Brongebouw met badinrichting en parkaanleg worden neergezet.

Het water van de ‘Wilhelminabron’ zou ook geschikt zijn voor tafelwater. Dan moest wel eerst het ijzer langs mechanische weg worden verwijderd. Ter promotie werden 2700 flessen verzonden naar zestig doktoren in Rome, Turijn en Florence. Op 15 februari 1895 werd het bronwater in Antwerpen bekroond met een gouden medaille. Het zag er allemaal veelbelovend uit.

Met 23 cent per uur werden de timmerlieden ‘dik betaald’

Hoewel het water op zich al voldoende economische basis zou zijn voor de financiële bloei van de Maatschappij, zou de exploitatie van het Brongebouw daar nog een schepje bovenop doen, dachten de commissarissen optimistisch. Op 1 november 1894 vond de eerste steenlegging plaats.

23 cent per uur

Begin februari 1895 kochten de commissarissen 1200 vierkante meter extra grond aan de Baanlaan voor de bouw van het badhuis. Er was nog even tegenslag toen de kranten eind april melding maken van een staking. De timmerlieden die werkten aan de veranda’s eisten ‘Meer loon, minder werk’. Zij kregen vijf cent loonsverhoging en werden met 23 cent per uur ‘dik betaald’.

Brongebouw in verval

Het Brongebouw met een Zocher-tuin met prieeltjes en muziektent werd op 20 juni geopend. Maar Haarlem bleek geen badplaats aan het Frederikspark. Amsterdammers trokken massaal naar Zandvoort om te ‘kuren’ en te gokken.

Het Brongebouw raakte in verval en werd in 1932 gesloopt.