In Memoriam: Ton Stolk was gepassioneerd muziekverzamelaar en docent

Door Kor Kegel

Er is geen Vlaardinger geweest met zo veel passie voor muziek en het verzamelen van instrumenten als Ton Stolk. Hij heeft er buitengewoon veel scholieren uit de hele regio mee geïnspireerd. Hij gaf ook pianoles.
Het begon met een accordeon. In de Crisisjaren tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog nam zijn vader hem mee naar cafés als Centraal en Rotterdam en haalden ze er geld mee op, als Ton op de biljarttafel werd gehesen en liedjes speelde. In de Hongerwinter van 1944 fietste Ton geregeld naar Goeree-Overflakkee om aardappelen op te halen op adressen die zijn vader uitgezocht had. Eenmaal werd zijn fiets door de Duitsers afgenomen. Dat vond hij zo onrechtvaardig, dat hij op een onbewaakt ogenblik de fiets uit de ingeladen vrachtwagen trok en keihard wegreed.
Op de lagere school zag de hoofdmeester zijn intelligentie. Omdat Ton door de omstandigheden niet naar de middelbare school kon, liet de hoofdmeester hem een jaar extra blijven, want Ton was leergierig. Groot was zeventig jaar later zijn ontsteltenis, toen hij van medeleerlingen hoorde dat het ondanks de oorlog toch mogelijk was het gymnasium te doen. Het heeft hem altijd dwars gezeten dat hij niet had kunnen studeren.
Het werd van huis uit niet gesteund, maar Ton leerde op eigen kracht piano spelen. Op zijn dertiende begon hij al met pianoles geven. Zeer tegen zijn zin moest hij ook met een ijskar bij het station staan. Hij vond zich daar niet geschikt voor. Hij had een goede conditie en werd op jonge leeftijd hardloopkampioen van Zuid-Holland op de 800 meter met een toptijd van 2’02,2”. Op jonge leeftijd ontmoette hij de liefde van zijn leven, Eva Timmermans. Hij vond haar de mooiste vrouw van heel de omtrek. Onlangs zei hij nog hoe zielsveel hij altijd van haar gehouden heeft. Eva overleed op zondag 24 oktober.
Ton Stolk had een gelukkig leven met haar. Ze steunde hem in alles en ze deden veel samen. In 1953 gaf Ton als wachtmeester leiding aan hulptroepen tijdens de Watersnoodramp. Hij was een van de oprichters van de Vlaardingse kunstenaarsvereniging VL.65. Zijn pianostudie had hij in Antwerpen afgerond, maar rond zijn veertigste haalde hij een onderwijsbevoegdheid en werd hij piano- en muziekdocent op scholen. Hij gaf ook les in hun woonhuis aan de Mr. Verschuurstraat in de Westwijk. In verschillende gemeenten was hij koordirigent; in Vlaardingen was hij dat van het mannenkoor Orpheus. Ton Stolk was ook componist, onder meer van een kindermusical. Bovenal was hij verzamelaar van muziekinstrumenten en -documentatie en groot liefhebber van volksmuziek, die hij soms bewerkte tot kooruitvoeringen. Hij zat in de Culturele Raad Vlaardingen, de Nederlandsche Tafelronde en Rotary.
Eva en Ton groeiden hun huis aan de Mr. Verschuurstraat uit, toen er steeds meer muziekinstrumenten kwamen te hangen: in alle kamers hingen de wanden vol. Er deed zich een buitenkans voor. Toen het Visserijmuseum verhuisde naar een paar panden verderop aan de Westhavenkade, was er voor het Reedershuys geen bestemming. Eva en Ton namen de bovenverdieping in gebruik als woonruimte en vestigden beneden het Muziekinformatie- en Documentatiecentrum Ton Stolk. Hier bleef de collectie muziekinstrumenten zich uitbreiden.
Het museum was uniek en bijzonder. Belangstellenden kwamen uit binnen- en buitenland. “Je kon op afspraak bij mijn pa terecht en dan kreeg je een rondleiding die in tijd sterk kon uitlopen, want door zijn enthousiasme raakte hij nooit uitgepraat”, zegt zijn dochter Nadia Stolk.
Vooral Vlaardingse kunstenaars kregen de gelegenheid hun werk te presenteren en als het even kon, stond hun beeldende kunst in het teken van muziek. In de muziekkamer van het Visserijmuseum organiseerde Ton Stolk concerten. Voor zijn culturele verdiensten ontving hij d’Akerboomprijs. In 1990 werd hij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ook ontving hij het Haringspeldje van Vlaardingen. Tot ver in de jaren tachtig bezochten Eva en Ton vele landen, concerten en musea. Ton ging tot zijn tachtigste nog naar China en Tibet. Ze genoten van een rijk cultureel leven - tot ze de regie over hun leven kwijtraakten. Kort na elkaar kwamen ze in het Zonnehuis, waar ze niet meer bij elkaar konden wonen, maar elkaar wel vaak ontmoetten. Het verlies van herinneringen waren een hel voor Ton Stolk en het verlies van Eva was de genadeklap. De omvangrijke muziekcollectie is als schenking aanvaard door het Muziekinstrumentenmuseum (MIM) in Brussel. Daar zal de verzameling als Collectie Ton Stolk bewaard blijven. Zo leeft deze gedreven Vlaardinger in een omgeving die bij hem hoort voort.