De straatnaam deel 2: Goeman Borgesiuslaan
In de tweede aflevering van onze serie over de achterliggende betekenis van straatnamen in Rijswijk, ditmaal de focus gericht op de Goeman Borgesiuslaan. Enigszins verscholen in de Ministerbuurt tussen de veel bekendere Generaal Spoorlaan en minister Talmalaan, wellicht de kortste straat in Rijswijk. Met slechts 32 adressen doet deze straat geen recht aan de grote staatsman die Borgesius was.
Maar wie was nu die Goeman Borgesius?
door Peter Petit
Hendrik Goeman Borgesius werd in januari 1847 in het Groningse dorp Schildwolde geboren en staat te boek als een vooraanstaand liberaal politicus, die het als Tweede Kamer lid in 1877 bracht tot minister van Binnenlandse Zaken, in de periode 1897 tot 1901. In zijn biografie lezen we dat Borgesius (Hendrik Goeman zijn beide voornamen) oorspronkelijk koos voor een studie theologie aan de Groningse Rijksuniversiteit, maar besloot uiteindelijk toch over te stappen naar de rechten, waarin hij in 1868 afstudeerde. Borgesius werd leraar handelswetenschappen in Winschoten en Zutphen. Interessant gegeven: voor het inmiddels lang niet meer bestaande Haagse ochtendblad Het Vaderland was hij oorlogscorrespondent, al zouden ze dat woord toen nog niet gekend hebben. Borgesius versloeg in die hoedanigheid de Frans-Pruisische Oorlog. Later, van 1871 tot 1877 werd Borgesius zelfs nog hoofdredacteur van deze toen der tijd hoog gerespecteerde krant.
Na zijn afscheid bij Het Vaderland koos Borgesius toch voor de politiek. Hij werd in 1877 lid van de Tweede Kamer, waar hij tot aan zijn dood in 1917 lid van zou blijven. Na het uiteenvallen van de liberalen in 1855 werd Borgesius leider van de Liberale Unie, destijds de grootste van de drie liberale partijen in ons land. Borgesius was ??n van de initiatiefnemers van de parlementaire enqu?te naar de toestanden in fabrieken en werkplaatsen. De uitkomst van de enqu?te vormde uiteindelijk de aanleiding voor de Arbeidswet in 1890. Ook nam Borgesius, in zijn functie van voorzitter van de Volksbond tegen Drankmisbruik, het initiatief tot het invoeren van een vergunningenstelstel voor slijterijen en caf?s. Maar daar liet Borgesius het niet bij, als minister van Binnenlandse Zaken (1897-1901) in het kabinet-Pierson, bracht hij nog een paar belangrijke wetgevingen tot stand. Wetgeving die vandaag de dag nog als baanbrekend geldt. Ten eerste: de Leerplichtwet in 1900, vervolgens de Woningwet en ook de Ongevallenwet, beide een jaar later in 1901. Door het tot stand brengen van deze sociale wetten wordt Borgesius ook wel ‘de vader van de verzorgingsstaat’ genoemd. Toen Borgesius in 1917 plotseling ziek werd, was het ziekteverloop in alle dagbladen te volgen. 18 Januari van dat jaar was een droevige dag voor liberaal Nederland. Die dag overleed op 70-jarige leeftijd deze strijder tegen sociaal onrecht, geslaagd zakenman en bekwaam politicus.
In Den Haag werd in 1924 op het Prins Hendrikplein op plechtige wijze een stenen monument met een reli?fportret onthuld. Links en rechts van het monument staan termen die het werk van Borgesius karakteriseren. Links staan de termen: eenvoud, arbeid, gemeenschapszin, dankbestrijding, vredesbeweging, terwijl rechts de volgende termen zijn te lezen: leerplichtwet, woningwet, gezondheidswet, verzekeringswezen, journalistiek.
